🔍 نقش وزارت راه و شهرسازی در نهادینه سازی مهندسی ارزش
🔍 نقش وزارت راه و شهرسازی در نهادینه سازی مهندسی ارزش
تحلیل به قلم هادی زرقانی
در دنیای امروز، که بحران منابع، تورم ساخت وساز و نیاز به بهره وری سه چالش اصلی صنعت ساختمان هستند، مفهوم «مهندسی ارزش» دیگر یک توصیه فنی نیست؛ بلکه ابزار بقا و رقابت در پروژه های عمرانی محسوب می شود.
با این حال، جایگاه این ابزار حیاتی در سیاست گذاری کلان کشور، به ویژه در عملکرد وزارت راه و شهرسازی، هنوز بسیار مبهم و گاه نادیده گرفته شده است.
✅ مهندسی ارزش؛ ضرورت امروز، غفلت دیروز
در اکثر کشورهای توسعه یافته، از جمله ژاپن، آلمان، کانادا و حتی امارات، مهندسی ارزش به عنوان بخشی اجباری از فرایند تصویب و اجرای پروژه ها در نظر گرفته می شود. دولت ها با تصویب قوانین الزام آور، نهادهای نظارتی و تیم های تحلیل عملکرد، پروژه ها را از فاز طراحی تا بهره برداری تحت پایش ارزش قرار می دهند.
اما در ایران، هنوز شاهد آن هستیم که:
- پروژه های ملی با هزینه های چندبرابری نسبت به برآورد اولیه اجرا می شوند
- زمان اجرا به طور میانگین دو تا سه برابر برنامه اولیه طول می کشد
- کیفیت نهایی پروژه ها پاسخگوی نیاز بهره بردار نیست
و در تمام این موارد، فقدان مهندسی ارزش به وضوح دیده می شود.
🔻 نقش مغفول وزارت راه و شهرسازی
وزارت راه و شهرسازی، به عنوان بالاترین مرجع سیاست گذاری در حوزه مسکن و زیرساخت های عمرانی، تاکنون رویکردی منسجم، ساختاریافته و عملیاتی برای ترویج و الزام مهندسی ارزش ارائه نداده است. این وزارت خانه همچنان درگیر سنت های اجرایی قدیمی، تمرکز بر کمیت به جای کیفیت، و طرح های نمایشی بدون پشتوانه فنی است.
آیا وقت آن نرسیده که مهندسی ارزش از شعار به عمل تبدیل شود؟
✳️ پیشنهادات مشخص به وزارت راه و شهرسازی برای نهادینه سازی مهندسی ارزش
با توجه به تجربیات میدانی، مطالعات تطبیقی و تجارب ما در گروه ساختمانی زرقانی، پیشنهادهای اجرایی زیر به وزارت راه و شهرسازی ارائه می گردد:
- الزام مهندسی ارزش در پروژه های بالای ۵۰ میلیارد تومان
تدوین آیین نامه ای که تمامی پروژه های ملی و استانی بالای این سقف اعتباری را ملزم به انجام مطالعات مهندسی ارزش کند، همانند آنچه در کشورهای OECD مرسوم است. - تشکیل «کمیته مهندسی ارزش» در هر اداره کل راه و شهرسازی استان ها
این کمیته با حضور متخصصین بخش خصوصی، دانشگاه ها، سازمان نظام مهندسی و مدیران اجرایی می تواند وظیفه بررسی طرح ها، انتخاب مشاوران مهندسی ارزش و تایید نهایی را بر عهده بگیرد. - ایجاد بانک اطلاعاتی از تجربیات موفق مهندسی ارزش
راه اندازی یک پلتفرم آنلاین برای اشتراک گذاری مطالعات، گزارش ها و تجربه های پروژه های موفق می تواند الگوبرداری و فرهنگ سازی را در سطح ملی تسریع کند. - درج شاخص های مهندسی ارزش در اسناد مناقصه و طرح جامع مسکن
با افزودن امتیازاتی به شرکت هایی که برنامه مهندسی ارزش دارند، در فرآیند ارزیابی فنی و مالی، رقابت سالم تری ایجاد می شود. - همکاری با شهرداری ها و نظام مهندسی برای آموزش و ترویج مهندسی ارزش
برگزاری کارگاه ها، دوره های آموزش ضمن خدمت، و پشتیبانی از شرکت هایی که اقدام به آموزش نیروهای خود در این زمینه می کنند. - تهیه دستورالعمل پیاده سازی مهندسی ارزش در پروژه های بازآفرینی شهری
با توجه به گستردگی پروژه های بازسازی در بافت های فرسوده، وجود یک چارچوب مشخص برای تحلیل ارزش در این حوزه حیاتی است.