ایران و غرب در آستانه تقابل هسته ای

▫️رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم مطهر امام خمینی (ره)، با تاکید بر اهمیت راهبردی صنعت هسته ای کشور، برخورداری ایران از چرخه کامل و افتخارآمیز سوخت هسته ای را ثمره ایمان ملت و همت دانشمندان جوان دانستند و تصریح کردند: صنعت عظیم هسته ای بدون غنی سازی عملا بی فایده است. ایشان با صراحت خطاب به آمریکا و رژیم صهیونیستی هشدار دادند که برای تحقق هدف اصلی خود یعنی جمع کردن صنعت هسته ای در ایران، هیچ غلطی نمی توانید بکنید و اختیار ملت ایران به دست خودش است.

▪️در چنین فضایی، بار دیگر نشانه های آشکار از تشدید تنش میان تهران و بلوک غرب نمایان شده است؛ تنشی که هرچند مسبوق به سابقه است، اما این بار ابعاد آن به گونه ای است که احتمال عبور از خطوط قرمز دیپلماتیک را به طور جدی مطرح کرده است. انتشار گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره آنچه «عدم همکاری کامل ایران» خوانده شده، و واکنش صریح جمهوری اسلامی در قالب شکایت رسمی از این نهاد، عملا آغازگر فصل تازه ای از مجادلات شده است. در پی این تحول، تروئیکای اروپایی به همراه آمریکا در تلاش اند تا با تصویب قطعنامه ای در شورای حکام، زمینه فعال سازی «مکانیسم ماشه» را فراهم سازند؛ سازوکاری که در صورت اجرا، بازگشت خودکار تحریم های بین المللی را در پی خواهد داشت.

▫️در پاسخ به این روند، مواضع صریح مقامات جمهوری اسلامی بار دیگر نشان داد که ایران نه تنها عقب نشینی نمی کند، بلکه مسیر خود را با صلابت ادامه خواهد داد. سخنان اخیر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، مبنی بر این که غنی سازی ۲۰ درصدی یک «الزام» است، بیانگر این است که جمهوری اسلامی سطوح بالای غنی سازی را نه تنها مشروع، بلکه ضروری می داند. این موضع گیری ها در کنار ذخایر قابل توجه اورانیوم با غنای ۶۰ درصد و زیرساخت های مستحکم در تاسیسات زیرزمینی، نشان دهنده ظرفیت راهبردی ایران برای مقابله با هرگونه فشار یا تهدید احتمالی است.

▪️از سوی دیگر، واقعیت آن است که شکاف میان خواسته های جمهوری اسلامی و مطالبات غرب، بیش از گذشته عمیق شده است. همین امر باعث شده گمانه زنی ها درباره فعال سازی قریب الوقوع مکانیسم ماشه شدت بگیرد؛ مکانیسمی که ایران در واکنش به آن، خروج از پیمان عدم اشاعه (NPT) را یک گزینه جدی عنوان کرده است؛ تصمیمی که در صورت اجرا، می تواند معادلات امنیتی منطقه و نظم جهانی را به طور بنیادی دگرگون کند.

▫️در این میان، هرچند ایالات متحده به واسطه وضعیت داخلی و پیامدهای ژئوپلیتیکی ناشی از یک درگیری بزرگ، تمایلی به برخورد مستقیم با ایران ندارد، اما احتمال درگیری محدود میان ایران و رژیم صهیونیستی، بیش از پیش در محافل راهبردی مطرح است. نگرانی تل آویو از دست رفتن انحصار هسته ای خود، آن ها را ممکن است به سمت اقدامات پیش دستانه یا ماجراجویانه سوق دهد؛ تحولاتی که می تواند شعله ورکننده بحرانی فراتر از مرزهای دوجانبه باشد.

▪️در چنین شرایطی، ثبات داخلی جمهوری اسلامی، مهم ترین نقطه اتکای آن برای مقاومت در برابر فشار خارجی خواهد بود. اگر ایران بتواند با سیاست گذاری هوشمندانه، اتحاد درون ساختاری و بهبود معیشت عمومی، انسجام داخلی را حفظ کند، آنگاه دست بالا را در معادلات منطقه ای و بین المللی خواهد داشت. این در حالی است که تحلیل گران غربی نیز به فرسایش تدریجی ابزارهای فشار خود اذعان دارند و بر این باورند که دوران تحمیل یک جانبه خواسته ها به پایان نزدیک شده است.

▫️در پایان باید اضافه کرد که بن بست احتمالی در مذاکرات میان ایران و غرب، صرفا یک توقف دیپلماتیک نیست، بلکه آغاز مرحله ای نوین از تقابل راهبردی به شمار می رود. هرچند احتمال وقوع یک جنگ تمام عیار در کوتاه مدت ضعیف به نظر می رسد، اما با توجه به مواضع صریح و اقدامات متقابل دو طرف، می توان گفت که سطح رویارویی وارد فاز تهدیدهای عینی و جدی شده است. در چنین شرایطی، اگر مسیر پیش رو با عقلانیت، تدبیر و محاسبه دقیق همراه نباشد، ممکن است تحولات به نقطه ای برسد که بازگشت از آن بسیار دشوار یا حتی ناممکن باشد. بنابراین، خطر تشدید تنش و گسترش تقابل، همچنان کاملا جدی و در افق نزدیک قابل تصور است.