نقش همیاران سلامت در تاب آوری محله محور

نقش همیاران سلامت در تاب آوری محله محور

تاب آوری محله محور به معنای ظرفیت و توانمندی یک محله و جامعه محلی برای مقابله، سازگاری و بازسازی پس از مواجهه با بحرانها و تهدیدات مختلف است.

نقش همیاران سلامت در تاب آوری محله محور بسیار کلیدی و موثر است. «تاب آوری محله محور» به معنای تقویت ظرفیتهای داخلی یک محله برای مقابله با تهدیدات و بحرانهای مختلف، با استفاده از منابع و توانمندیهای خود جامعه محلی است. این مفهوم بر اساس تقویت مهارتها، شبکه های حمایتی و همبستگی اجتماعی در سطح محله تعریف میشود تا محله بتواند در برابر مشکلات پایدار و مقاومتر باشد.

همیاران سلامت به عنوان افرادی آموزشدیده و فعال در سطح محله، نقش مهمی در افزایش تاب آوری محله محور ایفا میکنند. آنها با آگاهیبخشی عمومی، آموزش مهارتهای روانی-اجتماعی و ایجاد شبکههای حمایتی در محله، موجب کاهش ریسکهای روانی و اجتماعی میشوند و مقاومت جامعه را در برابر بحرانها تقویت میکنند. این حمایتها شامل آموزش مدیریت استرس، شناسایی علائم بیماریهای روانی و توانمندسازی افراد برای مقابله با مشکلات روزمره است.

همیاران سلامت همچنین با تسهیل دسترسی به خدمات بهداشت روانی و آموزش جامعه در پذیرش و درک نیازهای مختلف، فضایی حمایتی و پذیرنده در محله ایجاد مینمایند که باعث ارتقای سلامت روان و افزایش تاب آوری روانی-اجتماعی میشود. این امر از طریق تربیت مربیان محلی، برگزاری کارگاههای آموزشی و راهاندازی خطوط مشاوره تلفنی یا گروههای پشتیبانی خودیار صورت میگیرد.

یکی از ابعاد مهم تاب آوری محله محور، بعد اجتماعی آن است که شامل تقویت شبکههای اجتماعی، مشارکت فعال شهروندان و افزایش اعتماد متقابل در محله میشود. همیاران سلامت با ایجاد ارتباط میان اعضای محله، ترویج فرهنگ همبستگی و همکاری و تشویق به مشارکت در فعالیتهای جمعی، حس تعلق به جامعه را افزایش میدهند و این موضوع موجب کاهش آسیبها و افزایش تاب آوری اجتماعی میگردد.

علاوه بر مساله سلامت روانی، همیاران سلامت به عنوان پلی میان دولت و مردم عمل میکنند و در مدیریت بحرانهای محلی به ویژه در مواقع اضطراری مانند بلایای طبیعی، با ایجاد شبکه های امداد داوطلبانه و توزیع منابع به صورت عادلانه از تشدید نابرابری ها جلوگیری میکنند. این رویکرد باعث میشود تاب آوری محله محور نه تنها ساختارمند و فنی بلکه عدالت محور و اجتماعی باشد.

سازمانهای مردمنهاد و جمعیت همیاران سلامت که در چارچوب محله محوری فعالیت میکنند، آموزشهای آمادگی در برابر بحران، مهارتهای زندگی، پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و ارتقای تاب آوری روانی را به شهروندان ارائه میدهند. تجربه موفق طرحهای مختلف مانند بسیج سلامت در مقابله با کرونا و گروههای همیار زن نشاندهنده اثربخشی این رویکرد در ایران است.

همیاران سلامت با تقویت مهارتها، افزایش سطح آگاهی و توسعه شبکه های حمایتی در سطح محله، نقش بنیادینی در ارتقای تاب آوری محله محور دارند. آنها ضمن کاهش آسیبهای روانی و اجتماعی، به شکل گیری محیطهای سالم، همبسته و مقاوم کمک میکنند که توانایی مقابله با بحرانها و چالشهای مختلف را داراست. این رویکرد جامع و چندبعدی، از اهمیت بالایی در توسعه پایدار شهری و بهبود کیفیت زندگی ساکنان محله برخوردار است.

تاب آوری محله محور شامل فرآیندی پویا و چندبعدی است که ابعاد انسانی، اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و محیطی را به صورت همافزا به کار میگیرد تا محله بتواند از تهدیدها عبور کرده و حتی رشد و تحول یابد.

نقش همیاران سلامت در تاب آوری یا resiliency بسیار مهم است، چرا که این افراد با تمرکز بر سلامت روان و کاهش ریسکهای روانی-اجتماعی ساکنان، مقاومت جامعه را افزایش میدهند.
همیاران سلامت با آموزش مهارتهای مقابله با استرس، شناسایی علائم بیماریهای روانی و ایجاد شبکههای حمایت اجتماعی، میتوانند آسیبپذیری روانی افراد را کاهش دهند و ظرفیت تاب آوری فردی و جمعی را در محله تقویت کنند. با افزایش تاب آوری روانی، جامعه محلی توان بیشتری برای مدیریت بحرانها و فشارهای اجتماعی خواهد داشت.

از منظر اجتماعی، همیاران سلامت نقش زنجیرههای ارتباطی و حمایت متقابل را در محله تقویت میکنند. آنها با ایجاد ارتباط بین افراد، تربیت مربیان محلی و برگزاری کارگاههای آموزشی، به افزایش مشارکت فعال و افزایش حس تعلق به جامعه کمک میکنند. این شبکههای اجتماعی قوی در برابر بحرانها باعث میشود مردم محله بتوانند به صورت جمعی پاسخگو باشند و آسیبها را کاهش دهند. برای نمونه، همیاران سلامت با تشکیل گروههای حمایتی و خطوط مشاوره، شکاف بین جامعه و خدمات روانشناختی را برطرف میکنند.

از بعد اقتصادی، یکی از وظایف همیاران سلامت آموزش و توانمندسازی افراد به منظور کاهش اثرات منفی اقتصادی بحرانهاست. آنها با ارتقای مهارتهای زندگی و ایجاد فرصتهای آموزشی، توان اقتصادی محله را مقاومتر میسازند. بهبود تاب آوری اقتصادی به معنی حفظ و توسعه منابع محلی و کاهش آسیب به کسبوکارهای کوچک و خانوادهها در هنگام بحران است. همیاران سلامت نقش مهمی در حفظ پایداری و امنیت روانی-اقتصادی افراد ایفا میکنند که این خود بخشی از تاب آوری محله محور است.

نقش همیاران سلامت در بعد فیزیکی و محیطی تاب آوری محله محور نیز با ایجاد فضاهای سلامت محور و حمایت از افراد آسیب پذیر متمایز میشود. آنها با همکاری سایر نهادها، مراکز حمایتی و فضاهای امن را برای افراد در موقعیتهای بحران روانی فراهم میآورند. این فضاهای حمایتی باعث حفظ سلامت جسمی و روانی ساکنان شده و تاب آوری کلی محله را بالا میبرد. در نتیجه، همیاران سلامت به بخشی از فرآیند توسعه زیرساختهای انسانی و اجتماعی در محله تبدیل میشوند.

همیاران سلامت به افزایش آموزش و آگاهی در محله کمک میکنند که این خود پایه و اساس تاب آوری محله محور است. آموزشهایی که توسط این همیاران ارائه میشود شامل مهارتهای مقابله با بحران، مدیریت استرس و تقویت نگرشهای مثبت اجتماعی است. این آموزشها باعث تقویت همبستگی اجتماعی، افزایش حس مسئولیتپذیری و مشارکت داوطلبانه در برنامههای اجتماعی میشوند. همه این عوامل دست به دست هم میدهند تا محله توانمندتر، مقاومتر و پایدارتر شود.

نقش همیاران سلامت در تاب آوری محله محور عبارت است از تقویت سلامت روان و اجتماعی، ایجاد شبکه های حمایتی و مشارکتی، آموزش مهارتهای مقابله ای، و توسعه زیرساخت های انسانی که در مجموع به افزایش ظرفیت مقابله، تطبیق و بازسازی پایدار محله در برابر بحرانهای مختلف منجر میشود. این نقشها، همیاران سلامت را به بازیگران کلیدی در فرآیند تاب آوری محله محور تبدیل کرده است.