اهمیت هوش هیجانی و تاب آوری

هوش هیجانی و تاب آوری در سالیان اخیر مورد توجه بسیاری از روانشناسان، مربیان و مشاوران قرار گرفته است. در جهانی که همواره با تغییرات، بحران ها و فشارهای روانی مواجه هستیم، توانمندی درک، مدیریت و به کارگیری احساسات (هوش هیجانی)، در کنار قابلیت سازگاری و مقاومت در برابر عوامل استرس زا (تاب آوری)، عوامل کلیدی در سلامت روانی و موفقیت فردی به شمار می آیند.

پژوهش ها نشان می دهند که افرادی که از هوش هیجانی بالاتر و تاب آوری قوی تر برخوردارند، بهتر می توانند با موقعیت های دشوار زندگی روبرو شده و روند رشد فردی و اجتماعی خود را حفظ کنند.

هوش هیجانی بر حسب تعریف، توانایی درک، تنظیم و بهره مندی بهینه از هیجانات خود و دیگران است. این هوش شامل مولفه هایی همچون آگاهی هیجانی، کنترل هیجانی، مهارت های اجتماعی، همدلی و خودانگیزشی می شود. افرادی با هوش هیجانی بالا، نه تنها احساسات خود را به خوبی می شناسند و مدیریت می کنند، بلکه در روابط اجتماعی هم موفق تر عمل می نمایند. این افراد قادرند در برابر چالش های زندگی، با میزان استرس کمتر و روحیه ای مثبت تر برخورد کنند و همکاری موثرتری با دیگران داشته باشند.

تاب آوری به معنای توانایی سازگاری مثبت و انعطاف پذیری روانی در برابر مشکلات، ناکامی ها، فشارهای روحی و حوادث ناگوار است. افراد تاب آور قادرند بدون از دست دادن انگیزه و عملکرد مطلوب، با شکست ها و اتفاقات منفی زندگی مقابله کرده و مجددا رو به جلو حرکت کنند. خصوصیاتی نظیر خوش بینی، مهارت های حل مساله، اعتماد به نفس، هدفمندی و حمایت اجتماعی، نقش مهمی در ارتقاء تاب آوری ایفا می کنند.

مطالعات متعدد نشان می دهد که ارتباط مستقیمی بین هوش هیجانی و تاب آوری وجود دارد. تحقیقات بر روی گروه های مختلف (دانش آموزان، دانشجویان، کارکنان) بیانگر آن است که هوش هیجانی قوی تر، پیش بینی کننده ی مهم تری برای تاب آوری است. به عبارت دیگر، افرادی که بخوبی احساسات خود را مدیریت و تنظیم می کنند، در مواجهه با بحران ها و فشارهای روانی نیز انعطاف پذیرتر عمل کرده و کمتر دچار فرسودگی و ناامیدی می شوند.

 هوش هیجانی از طریق بهبود مهارت های مقابله ای، منجر به تاب آوری بالاتر می گردد.

شواهد علمی بیانگر آن است که آموزش مهارت های هوش هیجانی، به شکل مستقیم در ارتقاء تاب آوری موثر است. به عنوان مثال، آموزش پرستاران و دانشجویان در حوزه هوش هیجانی، سطح تاب آوری یا resiliency آنها را پس از دوره های آموزشی به طور محسوسی افزایش داده است[6]. این امر نشان می دهد که هوش هیجانی قابلیتی قابل یادگیری و توسعه است و سرمایه گذاری بر توسعه فردی در این حوزه، می تواند منجر به ایجاد گروه ها و جوامعی بادوام تر و مقاوم تر شود.

باید تاکید کرد که ارتقاء "هوش هیجانی و تاب آوری" نه تنها به بهبود سلامت روان فردی منتهی می شود، بلکه کیفیت تعاملات اجتماعی، رضایت از زندگی و موفقیت شغلی را نیز افزایش می دهد. در دنیای پرآشوب امروز، آموزش و توسعه این دو ویژگی، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای رشد فردی، خانوادگی و اجتماعی محسوب می گردد. بنابراین پیگیری برنامه های آموزشی و کسب مهارت های مرتبط با هوش هیجانی و تاب آوری، مسیری موثر برای توانمندشدن در مقابله با چالش ها می باشد.