جغرافیای برون شهری یا تاثیرات متقابل فضایی یک حوزه شهری در حوزه شهری دیگر

این سیستم شهری و سلسله مراتبی نه تنها به ناحیه جغرافیایی شهر سامان می دهد بلکه در جهان سوم از سیستم های مادر شهرهای جهانی شدیدا نیرو می گیرند؛ پس امروزه در جغرافیای شهری، درباره شهرها با توجه به ناحیه شهر و رابطه آن با دیگر نواحی جغرافیایی جهان مطالعه می گردد و ابعاد جغرافیای شهری با سیاستهای جهانی و ناحیه ای پیوند داده می شود.

جنبه های فضایی توسعه شهری از دو دیدگاه بررسی می شود:

الف) درون شهری:

در این قسمت، شهر به عنوان یک پدیده مجزا و منفک در سیستم سکونتگاهی مطالعه می شود که مباحثی مثل:کیفیت کاربری زمین، مورفولوژی شهری و کارکرد شهر از آن جمله است.

ب) برون شهری یا تاثیرات متقابل فضایی یک حوزه شهری در حوزه شهری دیگر:

در اینجا تاثیرات مادر شهرهای جهانی در مادرشهرهای ملی، ناحیه ای و تاثیرات شهر مسلط به سایر شهرها و نواحی کشور و وابستگی فضایی شهر و ناحیه مورد بررسی قرار می گیرد.

مفهوم پراکندگی فضایی در جغرافیای شهری:

پراکندگی فضایی یعنی شکل گیری پدیده های شهری در سطوح خطی، شبکه ای، سطحی و نظایر آن می باشد و در آن تاثیر متقابل فضایی، آمد و شد روزانه از محل کار به مرکز خرید، جابجایی محله مسکونی و مسکن در داخل شهرها و موضوعاتی از این قبیل بررسی می شود.

قلمروهای جغرافیای شهری:

شهرنشینی و شهرگرایی، سکونتگاه های انسانی را شکل دوباره می بخشد.شهرنشینی علت و محصول تغییرات مهمی است که از پراکندگی جغرافیایی مردم و فعالیت های اجتماعی- اقتصادی آنها در مکان ویژه ای به وجود می آید. شاید بتوان پدیده شهر و شهرنشینی را بدین شرح مورد بررسی قرار داد:

1- شهرنشینی به منزله تسلط امر تراکم در همه سازمان ها، موسسات، واحدهای مسکونی و افزایش جمعیت مکان های ویژه.

2- شهر به عنوان کانون اصلی عرضه خدمات به جمعیت متراکم در شهر و منطقه نفوذ آن.

3- شهر به عنوان تمرکز فعالیت های اقتصادی غیر کشاورزی در سکونتگاه های انسانی.

4- شهرنشینی به عنوان تسلط شیوه خاص زندگی و بیانگر سیر مدنیت و تمدن جوامع انسانی.

در دوره های گذشته به طور سنتی جغرافیای شهری از موقع، موضع، وسعت، شکل، کارکرد، مورفولوژی و سازمان های داخلی شهرها بحث می کرد. اما به موازات توسعه شهرها، افزایش جمعیت شهرهای بزرگ، ظهور مسائل گوناگون و پیچیده اجتماعی- اقتصادی در داخل شهرها، ورود شهرهای بزرگ جهان سوم به سیستم اقتصادی جهانی ابعاد تازه ای در جغرافیای شهری به وجود آمد و تحلیل دقیق سیاسی و اجتماعی را در قلمرو جغرافیای شهری سبب گردید.