تخلفات رایج نظام ایجنت گری در فوتبال

هوالناظر

تخلفات رایج نظام ایجنت گری در فوتبال

مقدمه: شبکه پیچیده نمایندگی در فوتبال 

صنعت نقل و انتقالات فوتبال با گردش مالی میلیاردی، به عرصه ای جذاب برای سوءاستفاده برخی ایجنت ها تبدیل شده است. فیفا با تصویب مقررات جدید (از جمله آیین نامه انضباطی 2025 و 2019 و آیین نامه نمایندگان بازیکنان 2023 ) تلاش کرده تا بر چالش های اخلاقی و حقوقی این حوزه نظارت کند. با این وجود، تخلفاتی چون تضاد منافع، کمیسیون های نجومی، و تبانی با باشگاه ها کماکان نظام فوتبال را تهدید می کند. 

🔍 تحلیل طبقه بندی تخلفات رایج ایجنت ها 

۱. سوءاستفاده مالی و نقض سقف کمیسیون ها 

-کمیسیون های غیرمتعارف:

دریافت تا ۱۱۸٪ از حقوق بازیکن در قراردادها (مطالعه موردی انتقال بازیکن لیگ فرانسه به آلمان) . 

-نقض سقف تعیین شده فیفا:

 قانون جدید، دریافتی ها را به حداکثر ۱۰٪ از مبلغ انتقال و ۳٪ از حقوق بازیکن محدود کرده، اما ایجنت هایی چون مینو رایولا با شکایت به دادگاه های مدنی، این محدودیت را نقض می کنند . 

- پرداخت های پنهانی:

 مانند دریافت ۳۰ میلیون پوند توسط رایولا در انتقال پوگبا به یونایتد (معادل ۳۳٪ مبلغ انتقال) . 

۲. تضاد منافع و کنترل چندجانبه بازیکنان 

- نمایندگی همزمان بازیکنان رقیب:

 نقض ماده ۷۴ مقررات انضباطی فیفا که هرگونه تعارض منافع را ممنوع می کند . 

- مدیریت خانواده محور:

 استفاده از رابطه خویشاوندی (مثل پدر بازیکن به عنوان ایجنت) برای اعمال نفوذ غیرحرفه ای . 

- تسلط بر بازار نقل و انتقالات:

 کنترل همزمان بازیکنان یک پست خاص توسط یک ایجنت، جهت تحمیل شرایط به باشگاه ها. 

۳.فعالیت بدون مجوز و نقض ضوابط حرفه ای 

-ایجنت های فاقد گواهی فیفا:

 تا پیش از ۲۰۲۳، در ایران فعالیت غیررسمی ایجنت ها(مثل استفاده از اقوام بازیکن) منجر به آسیب های مالی به بازیکنان می شد . 

- عدم شفافیت در امضا قراردادها:

 امضای قراردادهای دوپهلو با جعل اسناد (نقض ماده ۷۰ مقررات انضباطی فدراسیون ایران) . 

- تقلب در آزمون های ایجنت ها:

 ۲۰ مورد تقلب در آزمون های بین المللی ۲۰۲۳ (از جمله تغییر IP در اسپانیا) . 

۴.دستکاری در قراردادهای آزاد (Free Agent) 

- دریافت کمیسیون نجومی در انتقال های رایگان: 

ایجنت ها با تشویق بازیکنان به اتمام قرارداد، پاداش های میلیونی دریافت می کنند؛ درحالی که فیفا این انتقالات را «قرارداد صفر میلیونی» تلقی و دریافت کمیسیون را ممنوع کرده است . 

- تخریب رابطه باشگاه و بازیکن:

 ترغیب بازیکنان به عدم تمدید قرارداد برای کسب منافع بیشتر (مورد دوناروما و میلان) و به وفور در فوتبال داخلی ایران این رندی دیده شده است.نیازی به مرور خاطرات نیست و با مشاهده تیتر روزنامه های ورزشی الان میتوان متوجه این حقیقت تلخ شد.

۵.تبانی با باشگاه ها و فساد مالی

-پرداخت های غیرقانونی به مدیران باشگاه ها:

 برای ترجیح دادن یک بازیکن خاص (نقض ماده ۷۲ مقررات انضباطی فیفا در مورد فساد) . 

- دستکاری در سلامت مسابقات:

 همکاری با باشگاه ها برای تبانی در نتایج به منظور افزایش ارزش بازیکنان . 

-پرونده های محرومیت در ایران:

 محرومیت سه ایجنت به دلیل فساد مالی در سال ۱۴۰۲ . 

⚖️ پاسخ های نظارتی فیفا و چالش های اجرایی 

- دیوان فوتبال فیفا (FIFA Football Tribunal): 

ایجاد سه اتاقه حل اختلاف، وضعیت بازیکنان و ایجنت ها برای رسیدگی رایگان به پرونده های بازیکنان . 

- الزام آزمون سراسری:

 آزمون های ۳۰ سوالی با نرخ رد ۵۰٪ در ۲۰۲۳ جهت غربال گری ایجنت ها . 

- تعمیم بین المللی احکام:

 ماده ۱۱۶ مقررات ایران، احکام انضباطی فیفا را لازم الاجرا می داند . 

- چالش ها: 

 - مقاومت ابرایجنت ها (شکایت رایولا به دادگاه های مدنی خارج از فیفا) . 

 - ضعف نظارت در لیگ های کم درآمد (مثال: ایران پیش از ۱۴۰۲) . 

 - پیچیدگی اثبات فساد مالی به دلیل پنهان کاری طرفین. 

💡 راهکارهای تحول ساختاری: الگوهای موفق و پیشنهادها 

1.الگوی آلمانی: ساختار قضایی سلسله مراتبی 

 -کمیته کنترل مستقل (Kontrollausschuss) برای نظارت پیشگیرانه . 

 - دادگاه ورزشی فدرال (Bundesgericht) به عنوان مرجع تجدیدنظر تخصصی. 

2.شفاف سازی مالی: 

 - ثبت تمام پرداخت ها در سامانه جهانی TMS فیفا. 

 - افشای عمومی قراردادهای ایجنت ها (الگوی یوفا). 

3. جرمانگاری ویژه در قوانین ملی: 

 - الحاق تخلفات ایجنت ها به قوانین جزایی کشورها (مانند قانون منع تبانی ورزشی در بریتانیا). 

4.توانمندسازی بازیکنان: 

 - آموزش حقوقی بازیکنان جوان درباره تعهدات ایجنت ها (ماده ۵۱ مقررات ایران) . 

 - ایجاد اتحادیه های مستقل بازیکنان برای نظارت جمعی. 

نتیجه گیری: توازن میان حرفه ای سازی و نظارت قضایی 

تخلفات ایجنت ها تنها با اصلاح نظام صدور مجوز (مانند آزمون های سختگیرانه) و تقویت سازوکارهای تنبیهی (مثل محرومیت های طولانی مدت) مهار می شود. تجربه آلمان در ایجاد ساختار قضایی مستقل و اقدام فیفا در تشکیل دیوان فوتبال نشان می دهد که هماهنگی نهادهای داخلی و بین المللی کلید مقابله با فساد در این حوزه است. در غیر این صورت، سلطه ایجنت های فراملیتی، عدالت ورزشی را به مخاطره خواهد انداخت. 

> منابع کلیدی: 

> - مقررات انضباطی فیفا (۲۰۱۹) و (2025) 

> - مقررات انضباطی فدراسیون فوتبال ایران (۱۳۹۷) 

> - تحلیل ساختار قضایی DFB آلمان 

> - گزارش های عملکرد دیوان فوتبال فیفا 

مصطفی لطفی .وکیل ورزشی.پژوهشگر حقوق فوتبال