ارتقاء بهره وری در صنعت سنگ دهبید و نی ریز کلید حل نقطه فشار صنعت و دستیابی به توسعه نوین تولید سنگ تزئینی استان فارس

_{ارتقاء بهره وری در صنعت سنگ دهبیدونیریز فارس راهکاری نوین برای جلوگیری ازتعطیلی صنعت فرآوری سنگ دراستان فارس}

مقدمه

37 نوع ماده معدنی مختلف در این استان شناسایی شده که از این میان، ۲۰ ماده ازجمله سنگ آهک، مارن، سنگ گچ، مرمریت، سنگ چینی، خاک نسوز، خاک صنعتی، نمک آبی و سنگی، سیلیس، کوارتزیت، منگنز، سرب، روی، کرومیت، باریت، سنگ آهن، مس، گرانیت، نیکل و سنگ تراورتن در حال بهره برداری هستند.استان فارس رتبه دوم سنگ تزئینی ایران را نیز در اختیار دارد. به طور کلی، ۲۰درصد از سنگ های تزئینی ایران در استان فارس تولید می شود. 430 واحد سنگ بری در استان فارس حدود 60 درصد استخراج استان را فرآوری می کنند. در میان سنگ های استخراج شده در استان، مرمریت و سنگ چینی ۱۵درصد کل میزان استخراج سنگ تزئینی استان را به خود اختصاص می دهد.میزان ضایعات فرآوری بسیار بالا و در حدود 60 تا 70 درصد است و 95 درصد صادرات مربوط به سنگ خام می باشد.

"عدم بهره وری نقطه فشار صنایع سنگ استان فارس"

در بررسی دو پروژه توسعه خوشه ای در استان فارس در شهرستانهای دهبید و نی ریز[1] می توان گفت شاهد ضایعات بسیار بالای سنگ شکسته و پودر در جای جای این دو منطقه می باشیم.به طور کلی در بحث فرآوری سنگ حوزه های مختلفی علت این وضعیت شده اند:

عدم بهره وری تولید

به طور کلی قله بر می تواند سنگ را با ضخامتهای مختلف برش دهد و حداقل ضخامت تیغه قله بر (ضخامت برش) 9 میلیمتر است ولی در هر برش با توجه به ضخامت تیغه دستگاه 10 تا 13 میلیمتر از سنگ (به صورت لاتوره یا پودر) تبدیل به ضایعات می شود اما ضخامت تیغه های اره لنگ حداکثر 8 میلیمتر است. [2]

از سوی دیگر زمان برش یک کوپ 20 تنی با اره لنگ 12 ساعت و با قله بر 18 تا 20 ساعت می باشد.

توضیح اینکه اره لنگ، مناسب برش سنگهای قواره یا سنگهایی با وزن بالای 10 تن است و سنگهای لاشه یا سنگهایی با وزن کمتر از 10 تن، توسط قله بر بریده می شوند.

به منظور دستیابی به آمار دقیق، مقدار 99.600تن سنگ وازد A1 ( یک سنگ نرمال در سطح خوشه است) توسط خط تولید ایرانی فراوری شد که نتایج آن به شرح زیر است :

مقدار سنگ خام: 99.600 متر ------ مقدار متراژ فرآوری شده: 546 متر (27300 کیلوگرم)

وزن هر متر مربع سنگ فرآوری شده ( ضخامت سنگ 18 میلیمتر) : 50 کیلوگرم

بنابراین مقدار72300 کیلوگرم آن بعنوان لاتوره و سنگهای پرت دور ریز شده است.

لذا درکل : یک واحد سنگبری از99.600 تن سنگ صرفا 27.3 تن آنرا فرآوری کرده و مابقی که معادل 72.3 تن است را به عنوان پرت از دست می رود؟!!!

چالش کمبود نیروی انسانی

این حقیقت که صنایع سنگ به دلیل سختی کمتر مورد توجه نیروی کار بومی قرار می گیرد و بیشتر کارخانجات از کمبود نیروی کار رنج می برند باعث توقف تولید میشود و رقابت شدیدی بین واحدها برای یافتن کارگر ساده در جریان می باشد.

انباشت پودر و شکسته سنگ نیمی از فضای تمامی کارخانجات و بیش از 30 درصد فضای شهرکهای صنعتی و اطراف آن را احاطه کرده است و به عنوان معضل زیست محیطی شمرده می گردد.

چالش انرژی و آب

یکی از معضلات جدید منطقه خاموشی در جریان تولید برای ناترازی انرژی در بحران فعلی کشور ، باعث افت تولید تا میزان 30 درصد شده است خاموشی متوالی و افزایش خرابی به عنوان معضل جدید عملا سبب افزایش هزینه های سربار و عدم تولید در مقیاس اقتصادی شده است

همچنین مشکل تامین آب و نیازهاای مصرفی و مشکلات تامین آب واحدهای صنعتی باعث قطعی آب و کمبود آن در بعضی از فصول تولید همچون تابستان می گردد.

مشکل سوم مربوط به مصرف بالای انرژی برای اتاقهای خشک کن سنگهای رزینی است با توجه به اینکه کارخانه ها عمدتا قادر به کاهش مصرف انرژی با روشهای فعلی نیستند می بایستی جهت کاهش مصرف از روشهای نوین خشک کن بخار خشک نیز استفاده کنند که در هیچ کارخانه ای در منطقه شمال فارس دیده نمی شود

مشکل چهارم مربوط به استفاده از انرژی پاک در کمک به وضعیت برق رسانی به تولید است واقعیات موجود کشور و ناترازی ها باعث توقفات روزانه در تولید شده است .

"افزایش بهره وری راهگشای جلوگیری از ورشکستگی صنعت سنگ استان"

به نظر انجام پروژه های توسعه ای زیر می تواند گره گشای وضعیت بهره وری در صنعت سنگ استان فارس قلمداد گردد:

1- بهینه سازی مصرف آب از دو طریق

- استفاده از سیستم فیلتر پرس برای واحدهای تولیدی که بیش از 95 درصد فاقد این سیستم می باشند و فقدان این سیستم باعث مصرف بیش از حد آب و هزینه ای معادل ماهیانه 500 تا 1500ذلار هزینه آب گردیده است و همچنین اشغال نیمی از فضای کارخانجات به انباشت پودر و پساب تولید گردیده است.

- جمع آوری آب از سطوح و سقف سوله ها و انباشت و ذخیره سازی برای استفاده در تولید

2- بهینه سازی مصرف انرژی برق و گاز از طریق اصلاح سیستم خشک کن سنگ،استفاده از فضاهای باز برای نصب پنلهای خورشیدی

3- افزایش بهره وری در تولید از طریق تعبیه سیستم نازک بری به عنوان فعالیت اضافه بر برش فعلی که سبب افزایش بهره وری تولید تا سه برابر وضعیت فعلی می گردد. این واقعیت که وزن بالای سنگ باعث جانشینی سایر مصالح در صنعت ساختمان گردیده است و نظام مهندسی مانع به کار گیری سنگهای ساختمانی در بیشتر پروژه ها به دلیل وزن آن ، از جمله چالشهای اصلی برای بازار نیاز سنگ به شمار می آید.

4- سرمایه گذاری برای ایجاد واحد تولید کاغذ از پودر سنگ

5- سرمایه گذاری برای ایجاد واحد تولید سیمان با استفاده از طرح و فرمولاسیون ویژه اختلاط کلینکر سیمان و پودر جدا شده سنگ(نیازمند مطالعه عمیق و مهندسی طرح اختلاط می باشد)

بدیهی است در صورت سرمایه گذاری واحدی و منطقه ای در بندهای توسعه ای فوق شاهد افزایش بهره وری بسیار بالا و جلوگیری از ورشکستگی صنعت سنگ استان خواهیم بود.

6-ارایه تسهیلات از سوی بانکهای عامل با سود پایین برای نوسازی ماشین آلات برش سنگ پیشرفته

7-بکارگیری اتباع برای مشاغل سخت در صنعت سنگ استان 

مدیریت ارتسان-شرکت خورشید زمین آریا

[1] دکترشمس،به روز رسانی مطالعه شناختی خوشه سنگ شمال فارس،1404

دکتر شمس،مطالعه امکانسنجی توسعه خوشه سنگ نی ریز،1402

[2] سلیمان پور،عامل توسعه خوشه سنگ شمال فارس،1388