ضرورت تحول ساختاری بازار بورس سهام تهران

ضرورت تحول ساختاری بازار بورس سهام تهران

۱۴۰۴/۰۴/۱۹ - ۰۱:۱۷:۱۶

کد خبر: ۳۴۸۵۴۴

بازار سرمایه ایران در سال های اخیر با چالش های عمیق ساختاری مواجه شده است. دامنه نوسان محدود (مثبت و منفی ۳ درصد) به عنوان یک ابزار کنترل ریسک، خود به مانعی برای نقدشوندگی و کارایی بازار تبدیل شده است .

هلن عصمت پناه

بازار سرمایه ایران در سال های اخیر با چالش های عمیق ساختاری مواجه شده است. دامنه نوسان محدود (مثبت و منفی ۳ درصد) به عنوان یک ابزار کنترل ریسک، خود به مانعی برای نقدشوندگی و کارایی بازار تبدیل شده است . سازمان بورس در سال ۱۴۰۴ برنامه های بلندپروازانه ای برای اصلاح زیرساختارها از جمله اجرای دامنه نوسان پویا و بازنگری در حجم مبنا در دستور کار دارد .

📷

۱- وضعیت کنونی (۳ درصد ثابت) دامنه نوسان: از تثبیت تا پویاسازی. پس از تحولات سیاسی سال ۱۴۰۳ (شامل تحولات منطقه ای، انتخابات و شهادت رییس جمهور)، دامنه نوسان بازار به ۳ درصد کاهش یافت و تاکنون ثابت ماند. این محدودیت با توجیه «کنترل ریسک» اعمال شد . آثار منفی این اقدام کاهش میانگین ارزش معاملات روزانه به ۵,۸۱۱ میلیارد تومان در ۱۴۰۳ (کاهش ۱۶ درصدی نسبت به ۱۴۰۲) و افت ارزش دلاری معاملات به ۸۶ میلیون دلار روزانه (پایین ترین سطح در ۴ سال اخیر) .
اما طرح های اصلاحی برای دامنه نوسان پویا، پیشنهاد تقسیم نمادها به دو گروه با دامنه ۵ درصد و ۷ درصد یا حتی افزایش تا ۱۰ درصد برای نمادهای با نقدشوندگی بالا یا برنامه افزایش تدریجی ماهانه یک درصد تا رسیدن به دامنه ۶ درصد برای سهام و ۱۰ درصد برای صندوق های اهرمی است.

۲- مکانیسم های جدید معاملاتی برای بهبود بازار: در خصوص حجم مبنا و شفافیت اطلاعات. بازنگری در محاسبه حجم مبنا برای کاهش صفوف خرید/ فروش و بهبود نقدشوندگی و توسعه ابزارهای مالی همچون تمرکز بر صکوک مرابحه و اوراق اهرمی برای جذب نقدینگی و ایجاد صندوق های تخصصی (درآمد ثابت برای ریسک گریزان و اهرمی برای ریسک پذیران) . همچنین در زمینه فناوری و زیرساخت ها، نیاز بازار به ارتقای سامانه های معاملاتی توسط شرکت مدیریت فناوری بورس برای پشتیبانی از دامنه نوسان پویا و مهم تر از همه به کارگیری هوش مصنوعی در نظارت و کشف قیمت جدی گرفته شود.
📷
۳- چالش های کلیدی در مسیر تحول: به عنوان موانع بهبود بازار. ریسک های سیستماتیک و به دنبال آن تغییرات مکرر دامنه نوسان به دلیل بحران های سیاسی، اعتماد سرمایه گذاران را تخریب کرده است. همچنین فقدان ثبات بازار با وجود اینکه رییس سازمان بورس تاکید می کند: بازار باید ثبات یابد تا اصلاحات ساختاری امکان پذیر شود و خروج سرمایه گذاران خرد

📷

۴- چشم انداز ۱۴۰۴: فرصت ها و الزامات. پیش نیازهای اجرایی در مورد مباحث مهمی چون تکمیل مطالعات کارشناسی برای تعیین دامنه بهینه نوسان بر اساس ریسک نمادها و تصویب نهایی اصلاحات توسط هیات مدیره سازمان بورس. همچنین آثار مورد انتظار مثبت در راستای بهبود بازار چون افزایش ارزش معاملات به سطح سال های ۹۸-۹۹ و جذب سرمایه گذاران خارجی با شفاف سازی ساختارها و توجه به موضوع مذاکرات

📷
هشدارهایی که این روزها با بررسی ترس و هیجان سهامداران در بازار ارایه می شود شامل ارتباطات نوسانات به تحولات سیاسی به عنوان بزرگ ترین تهدید برای تحولات ساختاری است. باید آنقدر زمینه سازی اعتماد سهامداران با جدیت ارزیابی شود که ترس و هیجان در بازار کمرنگ شود. جمع بندی می کنم که تحولات ساختاری بورس تهران، به ویژه در حوزه دامنه نوسان و مکانیسم های معاملاتی، نیازمند توازن بین سه عنصر کلیدی است: ۱.ثبات سیاسی (کاهش مداخلات اضطراری در دامنه نوسان)، ۲.ارتقای فناوری (پشتیبانی از سیستم های پویا)، ۳.شفافیت اطلاعاتی (افزایش اعتماد سهامداران خرد) .  با برنامه ریزی فعلی و در صورت ثبات سیاسی و اقتصادی و در صورت تحقق ثبات نسبی بازار تا پایان ۱۴۰۴، می توان امیدوار بود که بورس تهران گام های بلندی به سمت بازاری عمیق، نقدشونده و رقابتی بردارد. با این حال، موفقیت این اصلاحات در گرو تمرکز بر کارکردهای اقتصادی بازار سرمایه است.