توانمندسازی مهندسان برای ارتقاء کیفیت نظارت و اجرا در پروژه های عمرانی

توانمندسازی مهندسان برای ارتقاء کیفیت نظارت و اجرا در پروژه های عمرانی

در دنیای امروز که پروژه های عمرانی با پیچیدگی های فنی، شرایط محیطی متغیر و محدودیت های زمانی و اقتصادی روبه رو هستند، نقش مهندسان ناظر و مجری بیش از پیش حیاتی شده است. آموزش مستمر و هدفمند مهندسان یکی از موثرترین راهکارها برای ارتقاء کیفیت اجرا، کاهش خطاهای فنی، افزایش ایمنی و کاهش هزینه های پروژه هاست. این آموزش ها باید به گونه ای طراحی شوند که همسو با فناوری های نوین، نیازهای واقعی کارگاه های اجرایی و چالش های نظارتی باشد.

نظام آموزش دانشگاهی در ایران گرچه مبانی علمی لازم را برای دانشجویان مهندسی فراهم می کند، اما اغلب نمی تواند مهارت های عملی و تجربی لازم برای فعالیت های نظارت و اجرا را به طور کامل پوشش دهد. از این رو، آموزش مهندسان در حین خدمت، آن هم به صورت مستمر و پروژه محور، به ضرورتی انکارناپذیر در دستگاه های اجرایی تبدیل شده است.

بر اساس تجربیات میدانی نگارنده در پروژه هایی نظیر مقاوم سازی بنای تاریخی شاه نعمت الله ولی در کرمان، طراحی لرزه ای سازه های بلند با سیستم های ترکیبی قاب محیطی، هسته مرکزی و مهاربند کمربندی، و همچنین مدلسازی عددی فونداسیون های رادیه-شمع، می توان تاکید کرد که آموزش های کاربردی نقش مستقیمی در بهبود تصمیم گیری های فنی در مراحل اجرا و نظارت دارد. به طور خاص، تسلط مهندسان به نرم افزارهایی چون ETABS، SAFE، و PLAXIS و توان تحلیل نتایج عددی و گزارش نویسی تخصصی، فاصله میان «طراحی نظری» و «اجرای عملی» را کاهش می دهد.

افزون بر مهارت های فنی، مهندسان نیازمند آموزش هایی در حوزه مدیریت بحران، ارزیابی ریسک، دستورالعمل های مقاوم سازی و الزامات آیین نامه ای به روز هستند. برای مثال، در پروژه های مقاوم سازی ابنیه تاریخی، تنها دانستن اصول سازه ای کافی نیست؛ بلکه درک شرایط محیطی، مصالح سنتی، محدودیت های میراثی و کار با تیم های چندتخصصی از مهارت هایی است که باید آموخته شوند.

یکی از پیشنهادهای کلیدی برای ارتقاء سطح آموزش مهندسان، تدوین تقویم های آموزشی سالانه مبتنی بر نیازسنجی پروژه ای است. این دوره ها می توانند به صورت حضوری، مجازی یا کارگاهی برگزار شوند و با ارزیابی مستمر، اثربخشی آن ها سنجیده شود. همچنین، استفاده از شبیه سازی عددی، سناریوهای فرضی زلزله، و تحلیل آسیب پذیری سازه ها می تواند به درک عمیق تر مهندسان از رفتار واقعی سازه ها در شرایط بحرانی کمک کند.

نکته دیگر، ترویج یادگیری سازمانی و مهارت افزایی در تیم های اجرایی است. وقتی آموزش ها تنها معطوف به افراد باشد و به فرهنگ تیمی آموزش توجه نشود، اثربخشی آن کاهش می یابد. بنابراین، پیشنهاد می شود که دستگاه های اجرایی، آموزش های تیم محور را با مشارکت ناظران، مجریان، طراحان و مدیران پروژه برگزار کنند.

در پایان، باید تاکید کرد که مسیر توسعه پایدار و ایمنی در پروژه های عمرانی از مسیر توانمندسازی مهندسان عبور می کند. دستگاه های اجرایی، دانشگاه ها و نهادهای حرفه ای مانند سازمان نظام مهندسی ساختمان باید با مشارکت یکدیگر، زیرساخت های لازم برای آموزش های حرفه ای، تخصصی و مستمر را فراهم کنند. تنها در این صورت است که می توان انتظار داشت سازه هایی ایمن، بادوام و با کیفیت تحویل جامعه شود.