سواد رسانه ای و تاب آوری در جنگ شناختی

ارتقاء سواد رسانه ای و تاب آوری در جنگ شناختی

ارتقاء سواد رسانه ای یکی از ضروریات اساسی زمان حاضر است که به ویژه در شرایط جنگ شناختی اهمیت دوچندان یافته است. جنگ شناختی به معنای تبدیل ذهن انسان به میدان نبرد است که در آن نه تنها افکار، بلکه نحوه تفکر و رفتار افراد هدف قرار می گیرد تا باورها و رفتارهای فردی و جمعی به نفع دشمن تغییر یابد.
به گزارش میگنا در این میدان نامرئی، اطلاعات غلط، اخبار جعلی و روایت های جهت دار به سلاح هایی قدرتمند تبدیل می شوند که تاثیر عمیقی بر افکار عمومی می گذارند و می توانند انسجام و اراده جامعه را تضعیف کنند. ارتقاء سواد رسانه ای به مردم و به ویژه نیروهای نظامی، فرماندهان و فعالان رسانه ای، نقش سپر ملی را ایفا می کند و سدی مستحکم در برابر تهاجمات روانی و جنگ های شناختی محسوب می شود.

سواد رسانه ای به معنای توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و تولید محتوای رسانه ای در فضای گسترده دیجیتال است که اکنون با ظهور فناوری هایی همچون هوش مصنوعی مولد و ابزارهای ساخت محتوای جعلی، بیش از پیش اهمیت یافته است. این مهارت سبب می شود افراد بتوانند پیام های رسانه ای را به طور انتقادی بررسی کنند، اخبار جعلی و دستکاری شده را شناسایی و از نفوذ اطلاعات نادرست جلوگیری کنند. از این رو، ارتقاء سواد رسانه ای دیگر یک مهارت آموزشی معمول نیست بلکه به یک ضرورت استراتژیک برای امنیت ملی، ثبات اجتماعی و دفاع عمومی بدل شده است. افراد با داشتن این دانش می توانند از مصرف کننده منفعل رسانه به شهروندی فرهیخته و فعال تبدیل شوند که در برابر جنگ اطلاعاتی و شناختی تاب آوری دارد.

جنگ شناختی و رسانه ای امروز دیگر محدود به مراکز جنگی فیزیکی نیست و بخش عمده ای از درگیری ها به عرصه جنگ روایت ها و مدیریت افکار عمومی منتقل شده است. دشمن با ابزارهای رسانه ای پیچیده، پیش از حملات نظامی تلاش می کند تا افکار عمومی را هدف قرار دهد و در میدان جنگ روانی نفوذ کند.
در این شرایط، نقش سواد رسانه ای بسیار کلیدی است و مدیران رسانه، روزنامه نگاران و کنشگران فضای مجازی باید مهارت های حرفه ای، اخلاقی و تحلیلی خود را ارتقاء دهند تا بتوانند به صورت موثر اطلاعات درست و دقیق را منتشر کنند و به انسجام و امنیت جامعه کمک کنند. سواد رسانه ای علاوه بر مردم عادی، باید به عنوان یک رکن اساسی در آموزش نیروهای نظامی و فرماندهان نیز دیده شود تا تاب آوری آن ها در برابر عملیات روانی دشمن افزایش یابد.

برای ارتقاء سواد رسانه ای باید به آموزش ساختارمند، آگاهی عمومی و تمرین روزمره توجه ویژه داشت. ایجاد واحدهای درسی در مدارس، دانشگاه ها و پلتفرم های آنلاین می تواند مبنای قوی برای این هدف باشد. همچنین برگزاری کمپین های اطلاع رسانی در رسانه ها و شبکه های اجتماعی جهت بالا بردن سطح آگاهی عمومی و تشویق افراد به پرسیدن سوالات انتقادی درباره پیام های رسانه ای از جمله «چه کسی این پیام را ساخته؟» و «آیا می توانم اطلاعات را از منابع دیگر بررسی کنم؟» از مهم ترین رویکردهاست. در این مسیر، باید به تحول در مقابله با چالش های نوظهور فناوری های هوشمند و پیچیدگی های جعل رسانه ای نیز توجه داشت و سواد رسانه ای را در راستای تحولات دیجیتال و جنگ ترکیبی به روزرسانی کرد.
ارتقاء سواد رسانه ای و تاب آوری در جنگ شناختی نه تنها یک ضرورت فردی بلکه یک وظیفه اجتماعی و استراتژیک است که می تواند امنیت روانی و فرهنگی جامعه را تضمین کند. در مقابل تهاجمات رسانه ای دشمن، افزایش توان عملیاتی فضای مجازی، حمایت از فعالان رسانه ای و تبیین صحیح و مستمر در شبکه های مختلف، از مهم ترین راهکارهای مقابله به شمار می آیند. ارتقاء سواد رسانه ای زمینه ساز تقویت جبهه داخلی در برابر جنگ روانی و شناختی دشمن است و به همین دلیل باید به عنوان اولویتی ملی و راهبردی مورد توجه جدی قرار گیرد.
ارتقاء سواد رسانه ای به عنوان رکن اساسی دفاع اجتماعی در مواجهه با جنگ های شناختی و تهدیدات دیجیتال، اهمیت حیاتی یافته است. جنگ شناختی، که به معنای تبدیل ذهن انسان به میدان نبرد است، تلاش می کند تا نه تنها افکار، بلکه نحوه تفکر و رفتار افراد را تغییر دهد و در نهایت اراده جمعی جامعه را بدون استفاده از زور فیزیکی تضعیف کند. در چنین شرایطی،سواد رسانه ای به عنوان ابزاری کلیدی برای تاب آوری یا resiliency عمل می کند؛ این توانایی شامل تشخیص اخبار جعلی، تحلیل انتقادی پیام ها و شناخت ماهیت رسانه ها و اهداف آنها است که افراد، به ویژه نیروهای نظامی و فرماندهان، را در مقابل جنگ شناختی مقاوم می سازد.

در عصر دیجیتال، فناوری های نوین سبب تسریع در انتشار اطلاعات شده اند؛ اما هم زمان امکان انتشار اطلاعات نادرست و دستکاری شده نیز به شدت افزایش یافته است. بنابراین، ارتقاء سواد رسانه ای یک مهارت آموزشی و یک ضرورت استراتژیک برای حفظ امنیت ملی و ثبات اجتماعی است.

خاطره اکبری نویسنده خانه تاب آوری در خاتمه آورده است کشورهای پیشرو با نهادینه سازی آموزش های جامع سواد رسانه ای از سنین کودکی تا بزرگسالی، توانسته اند مقاومت جامعه در برابر جنگ نرم را افزایش داده و انسجام ملی را حفظ کنند. سیاستگذاران، نهادهای آموزشی و فرهنگی باید به صورت مستمر و با همکاری چندسیستمی این مهارت ها را تقویت کنند تا مردم قادر باشند پیام های رسانه ها را با دیدگاه انتقادی تحلیل کرده، خطر پروپاگاندا و اخبار جعلی را شناسایی و تصمیمات آگاهانه بگیرند.
این اقدامات موجب کاهش آسیب پذیری افراد و تبدیل آنها از مصرف کنندگان منفعل به شهروندان آگاه و فعال می شود و به عنوان راهکاری موثر برای مقابله با تهدیدات جنگ شناختی و عملیات روانی دشمن به شمار می آید.