ارتقاء سواد رسانه ای و تاب آوری جامعه
ارتقاء سواد رسانه ای و تاب آوری جامعه
ارتقاء سواد رسانه ای جامعه در دنیای پرچالش امروز یکی از ضرورت های اساسی برای مقابله با حجم گسترده اطلاعات و تهاجمات شناختی است که رسانه ها و فضای مجازی ایجاد کرده اند.
لازم است بدانیم که سواد رسانه ای عبارت است از توانایی درک، تحلیل، و استفاده هوشمندانه از رسانه ها. این مهارت افراد را قادر می سازد پیام های مختلف رسانه ای را با دیدی نقادانه ارزیابی و نسبت به صحت یا نادرستی اخبار و اطلاعات حساس شوند. همچنین، سواد رسانه ای به محافظت روانی کاربران در برابر تاثیرات منفی و تحریف های رسانه ای کمک می کند.
در شرایط فعلی که فناوری های نوین اطلاعات به سرعت در حال گسترش هستند، ارتقاء سواد رسانه ای جامعه نقش کلیدی در افزایش تاب آوری فرهنگی و رسانه ای دارد.
تاب آوری رسانه ای به معنای توانایی رسانه ها و همچنین جامعه کاربران در حفظ عملکرد و ارائه اطلاعات صحیح در شرایط بحران است.
سواد رسانه ای به افراد این امکان را می دهد تا در مواجهه با اطلاعات نادرست، پیام های پروپاگاندا و جنگ های شناختی، به صورت آگاهانه و مقاوم عمل کنند و بدین ترتیب انسجام اجتماعی و امنیت روانی جامعه حفظ شود.
یکی دیگر از ابعاد مهم ارتقاء سواد رسانه ای جامعه، نقش آن در سلامت روان است. پژوهش ها نشان داده اند که میان افزایش سواد رسانه ای و بهبود سلامت روان جامعه همبستگی مثبت وجود دارد. آموزش سواد رسانه ای از سنین ابتدایی تا دبیرستان ضروری است تا شهروندان توانایی تشخیص اخبار جعلی را پیدا کنند و مهارت مواجهه با محتوای منفی رسانه ای را بیاموزند. این امر باعث کاهش آسیب های روانی ناشی از اخبار نادرست و انتشار اطلاعات منفی می شود و به ارتقای سطح آگاهی و سلامت روان مردم کمک می کند.
در حوزه فرهنگی و اجتماعی، ارتقاء سواد رسانه ای جامعه عامل اصلی در تقویت مشارکت مدنی و دموکراسی است. افرادی که نسبت به رسانه ها حساس بوده و توان تحلیلی بالایی دارند، می توانند در گفتگوهای اجتماعی حضور فعال و سازنده داشته باشند، محتوای معتبر تولید و اشتراک گذاری کنند و نهادهای فرهنگی و رسانه ای را به شفافیت و پاسخگویی وادارند. در نتیجه، جامعه ای که سواد رسانه ای بالایی دارد، در برابر بحران ها مقاوم تر و تاب آورتر است و می تواند روندهای مخرب فرهنگی و سیاسی را کنترل نماید.
از منظر امنیت ملی، ارتقاء سواد رسانه ای جامعه از نقش حیاتی برخوردار است؛ به ویژه در مقابله با جنگ های شناختی و جنگ های نوین دیجیتال. این سواد به دفاع اجتماعی کمک می کند تا با تحلیل انتقادی پیام های رسانه ای و تشخیص دستکاری ها و سوگیری ها، از آسیب پذیری جامعه در برابر عملیات روانی دشمن جلوگیری کند. رسانه های تاب آور نیز با تقویت سواد رسانه ای می توانند به عنوان سنگری برای حفظ سلامت روانی و انسجام ملی عمل کنند.
مسئولیت رسانه های ملی و نهادهای آموزشی نیز در این زمینه بسیار برجسته است. رسانه های رسمی باید به عنوان متولیان فرهنگی، ارتقاء سواد رسانه ای را به عنوان یک وظیفه اخلاقی در دستور کار قرار دهند و از ظرفیت هوش مصنوعی و نوآوری های تکنولوژیک برای تولید محتواهای آموزشی و فرهنگی بهره ببرند. همچنین، آموزش و پرورش باید سواد رسانه ای را از پایه های ابتدایی تا مدارس عالی به صورت سیستماتیک و مستمر تزریق کند تا نسل های آینده به عنوان شهروندان آگاه و منتقد تربیت شوند.
ایجاد چارچوب های حکمرانی و سیاستگذاری مناسب از سوی دولت ها و نهادهای حاکمیتی، بستر سازنده ای برای ارتقاء سواد رسانه ای جامعه فراهم می آورد. قوانین حمایت کننده از استقلال رسانه ها، آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات و تضمین شفافیت و پاسخگویی از مهم ترین مولفه های این چارچوب ها هستند. دولت ها باید در کنار حمایت از رسانه های مستقل، منابع لازم را برای آموزش عمومی سواد رسانه ای اختصاص دهند تا جامعه ای توانمند و مقاوم در برابر چالش های رسانه ای و فرهنگی بسازند.
ارتقاء سواد رسانه ای جامعه به افزایش آگاهی و تاب آوری در مقابل بحران های اطلاع رسانی کمک می کند و سلامت روان، امنیت ملی، انسجام اجتماعی و توسعه فرهنگی را تقویت می نماید که در نهایت به ساختن جامعه ای هوشمند، مقاوم و فعال در عرصه های مختلف منجر می شود. این موضوع باید به عنوان یک اولویت استراتژیک در دستور کار جوامع معاصر قرار گیرد.