حسابداران و مدیران مالی پیشرو در اقتصاد سبز: ارتقاء مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی در راستای تحقق اهداف گام دوم انقلاب اسلامی

با گسترش رویکرد اقتصاد سبز در اسناد توسعه ای جمهوری اسلامی ایران، نقش حسابداران و مدیران مالی در ارتقاء مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی سازمان ها بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و تاکیدات سیاست های کلان محیط زیستی کشور (سند ارتقاء نظام حسابداری بخش عمومی، سازمان حسابرسی، ۱۳۹۹), ایجاد شفافیت مالی، پاسخگویی اجتماعی و حمایت از توسعه پایدار، از اولویت های ملی به شمار می رود. مطالعات جهانی بیانگر این واقعیت است که حسابداران با ارائه گزارش های مالی سبز و شفاف، نقش کلیدی در عملیاتی سازی مسئولیت پذیری اجتماعی و زیست محیطی ایفا می کنند (GRI, 2022), اما یافته های تطبیقی داخلی نشان می دهد اجرای عملی این مسئولیت ها با چالش هایی از جمله ضعف زیرساخت های قانونی، محدودیت های فرهنگی و فقدان استانداردهای الزام آور مواجه است (ملکی و رهنورد، ۱۴۰۱؛ Magiran). این مقاله با روش تحلیلی-اسنادی و مرور تطبیقی منابع معتبر داخلی و بین المللی، ضمن تبیین نقش پیشرو حسابداران و مدیران مالی، به شناسایی موانع و ارائه پیشنهادهایی برای تقویت مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی در راستای تحقق اهداف گام دوم انقلاب اسلامی می پردازد. یافته ها نشان می دهد که تحقق اقتصاد سبز در ایران نیازمند اقدامات هماهنگ در اصلاح مقررات، ارتقاء آموزش حرفه ای، و فرهنگ سازی در حوزه حسابداری سبز است.


در دهه های اخیر، تشدید چالش های زیست محیطی همچون گرم شدن زمین، آلودگی منابع طبیعی و تخریب اکوسیستم ها، توجه جوامع علمی و سیاست گذاران را به ضرورت بازنگری در الگوهای توسعه و حرکت به سمت اقتصاد سبز معطوف ساخته است (United Nations Environment Programme, 2019). اقتصاد سبز که بر پایداری منابع، حفظ محیط زیست و ارتقای رفاه اجتماعی تاکید دارد، نیازمند سازوکاری است که در آن نقش حرفه های مالی و حسابداری بیش از پیش برجسته می شود (GRI, 2022؛ KPMG, 2021).
در این راستا، حسابداران و مدیران مالی از طریق توسعه روش های گزارشگری مسئولیت پذیر اجتماعی و محیط زیستی و اتخاذ رویکردهای جدید حسابداری سبز، می توانند ضمن شفاف سازی عملکرد بنگاه های اقتصادی، مسیر دستیابی به توسعه پایدار را هموار سازند (Gray et al., 2014؛ ملکی و رهنورد، ۱۴۰۱). نقش محوری این گروه نه تنها در ارتقای اعتماد عمومی بلکه در جذب سرمایه گذاری های مسئولانه و هم راستا با اصول اقتصاد مقاومتی بیش از پیش برجسته می شود (IFAC, 2018؛ سازمان حسابرسی، ۱۳۹۹).
در ایران، با تاکید بر سیاست های ابلاغی «گام دوم انقلاب اسلامی» و توجه ویژه به عدالت اجتماعی، حفاظت از محیط زیست و رشد تولید ملی، مسئولیت اجتماعی حسابداران و مدیران مالی شکل تازه ای به خود گرفته است (بیانیه گام دوم انقلاب، ۱۳۹۷). از این منظر، بررسی علمی نقش آفرینی این گروه متخصص در تحقق اهداف اقتصاد سبز، نه تنها بر شکوفایی بنگاه های داخلی اثرگذار است، بلکه در ارتقاء جایگاه ایران در شاخص های جهانی توسعه پایدار سهم قابل توجهی خواهد داشت (رمضان نیا و حسین زاده، ۱۴۰۰؛ GRI, 2022).
بر این اساس، مقاله حاضر با اتکا به ادبیات نظری و تجربی داخلی و بین المللی، می کوشد الگوی نقش آفرینی حسابداران و مدیران مالی را در مسیر تحقق اقتصاد سبز و مسئولیت های اجتماعی و زیست محیطی مبتنی بر رویکردهای نوین و اسناد فرا دست تحلیل نماید.