نقش میکروبیوم خاک در مقابله با تغییرات اقلیمی

همه ما تاثیرات تغییرات اقلیمی را کم وبیش احساس کرده ایم؛ از گرمای شدید گرفته تا کمبود آب و شور شدن زمین های کشاورزی. این پدیده ها به یکی از جدی ترین چالش های کشاورزی ایران تبدیل شده اند. اما آیا می دانستید یکی از راه حل ها دقیقا زیر پای ماست؟ بله! میکروب های خاکی، یا همان «میکروبیوم خاک»، می توانند به گیاهان در برابر این تنش ها کمک کنند و حتی در کاهش انتشار گازهای گلخانه ای موثر باشند.

میکروبیوم خاک چیست؟

میکروبیوم خاک شامل مجموعه ای از موجودات ریز مثل باکتری ها و قارچ ها هاست که در خاک زندگی می کنند. این موجودات کوچک، نقش های بزرگی دارند؛ از کمک به تجزیه مواد آلی و آزادسازی مواد مغذی برای گیاهان گرفته تا بهبود ساختار خاک و حفظ رطوبت.

میکروب ها و مقاومت گیاهان

تحقیقات نشان داده اند که وقتی گیاهان در خاک هایی رشد می کنند که دارای میکروبیوم بومی و فعال هستند، مقاومت بیشتری در برابر خشکی و شوری از خود نشان می دهند. این به خاطر تعامل مفیدی است که بین ریشه گیاه و میکروارگانیسم های خاک شکل می گیرد. در یک مطالعه آزمایشگاهی، خاک های مناطق خشک ایران مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد که میکروبیوم های این خاک ها به خوبی می توانند رشد و پایداری گیاه را در شرایط سخت افزایش دهند.

نقش میکروب ها در کاهش تغییرات اقلیمی

یکی از اصلی ترین دلایلی که میکروبیوم خاک این قدر اهمیت دارد، نقش آن ها در ترسیب کربن است. میکروب ها کربن آلی را به شکل های پایدار تبدیل می کنند و از بازگشت آن به جو به شکل گاز دی اکسید کربن جلوگیری می کنند. این یعنی کمک به کاهش گرمایش زمین!

چه کاری از دست ما برمی آید؟

مدیریت هوشمندانه خاک و کشاورزی می تواند باعث تقویت میکروبیوم های مفید شود. روش هایی مثل:

• استفاده از کمپوست و بیوچار
• کاهش خاک ورزی
• تناوب زراعی و کشت پوششی
  همه ی این ها باعث افزایش فعالیت میکروبی و حفظ سلامت خاک می شوند.

نتیجه گیری

شاید باورش سخت باشد که موجوداتی به کوچکی میکروب ها، بتوانند نقش مهمی در نجات زمین داشته باشند. اما واقعیت این است که میکروبیوم خاک یک نیروی پنهان اما قدرتمند در برابر بحران اقلیمی است. اگر آن ها را بشناسیم، از آن ها محافظت کنیم و با روش های درست کشاورزی به آن ها فضا بدهیم، می توانیم کشاورزی پایدارتر و آینده ای سبزتر بسازیم.

منابع :

• . Jansson, J. K., & Hofmockel, K. S. (2020). Soil microbiomes and climate change. Nature Reviews Microbiology, 18(1), 35-46.
• DeHaan, A., Osenga, E. 2024. Small but mighty:The role of soil microbes in a changing climate.Research Review, Aspen Global Change Institute
• Fierer, N. and Walsh, C. (2023). Can we manipulate the soil microbiome to promote carbon sequestration in croplands?. Plos Biology, 21(7), e3002207
• Liu, Xiao A., Han, Shun, Frey, Serita D., Melillo, Jerry M., Zhou, Jizhong, and DeAngelis, Kristen M. Microbial responses to long-term warming differ across soil microenvironments. United States: N. p., 2024. Web

دانشگاه زنجان