خودکشی چیست؟

خودکشی چیست؟

خودکشی (به انگلیسی: Suicide) 0سو ساید) عملی عمدی است که باعث مرگ فرد می شود خودکشی پدیده پیچیده ای است و می تواند علل گوناگون و پیچیده ای داشته باشد. ناامیدی، اختلالات روانی (نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال طیف اوتیسم)، اختلات فیزیکی (مانند سندرم خستگی مزمن)، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، سوء مصرف مواد یا دارو، می توانند به خودکشی ربط داشته باشد و ثابت شده که این عوامل فرد را بیشتر در معرض خودکشی قرار می دهد اغلب، عوامل استرس زا مانند مشکلات مالی، مشکلات شغلی، مشکلات تحصیلی یا مشکلات ارتباط بین فردی (مانند طلاق یا قطع رابطه)، آزار دیگران یا قلدری نیز ممکن است در این میان نقش داشته باشند

کسانی که قبلا اقدام به خودکشی کرده اند در معرض خطر بیشتری برای تلاش های بعدی هستند تلاش های موثر پیشگیری از خودکشی شامل محدود کردن دسترسی به روش های خودکشی مانند اسلحه های گرم، داروها و سموم، گزارش دقیق و صحیح رسانه ها در مورد خودکشی؛ درمان اختلالات روانی و سوء مصرف مواد و بهبود شرایط اقتصادی است. با اینکه در ایالات متحده خطوط تلفن فوریتی بحران منابع رایجی برای پیشگیری هستند، اما اثربخشی آنها به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است

متداول ترین روش خودکشی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است و تا حدودی با در دسترس بودن ابزارهای موثر مرتبط است روش های متداول خودکشی شامل حلق آویز کردن، مسمومیت با آفت کش ها و اسلحه گرم است خودکشی منجر به مرگ ۸۲۸۰۰۰ نفر در سراسر جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی شد که نسبت به ۷۱۲۰۰۰ مرگ در سال ۱۹۹۰ میلادی افزایش داشته این خودکشی را به دهمین علت مرگ و میر در سراسر جهان تبدیل می کند

تقریبا ۱٫۵ درصد از کل مرگ و میرها در سراسر جهان به دلیل خودکشی است. در یک سال مشخص، این آمار تقریبا ۱۲ در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر است میزان خودکشی عموما در میان مردان بیشتر از زنان است و از ۱٫۵ برابر در کشورهای در حال توسعه تا ۳٫۵ برابر در کشورهای توسعه یافته متغیر است خودکشی عموما در میان افراد بالای ۷۰ سال رایج است. با این حال، در برخی کشورها، افراد بین ۱۵ تا ۳۰ سال در معرض بالاترین خطر قرار دارند اروپا بالاترین نرخ خودکشی را بر اساس منطقه در سال ۲۰۱۵ میلادی را داشت سالانه حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی ناموفق وجود دارد اقدام به خودکشی غیر کشنده ممکن است منجر به آسیب و ناتوانی های طولانی مدت شود در دنیای غرب، تلاش برای خودکشی در میان جوانان و زنان بیشتر است

دیدگاه های مربوط به خودکشی تحت تاثیر درون مایه های زیستی متنوعی نظیر مذهب، افتخار و معنای زندگی قرار دارد. ادیان ابراهیمی به طور سنتی خودکشی را گناه تلقی می کنند. خودکشی در فرهنگ اسلامی به معنای عقب نشینی از نیل به غایت کمال و سقوط به وادی حسرت و ناکامی و شقاوت ابدی در جهنم است. بر پایه خداشناسی کلیسای کاتولیک، خودکشی از نظر عقلی گناه محسوب می شود. در یهودیت خودکشی امری مذموم است و جسد فرد خودکش را بی آنکه برایش مراسم ویژه ای اجرا شود، در آرامگاهی جدا از دیگر افراد دفن می کنند در طول دوران سامورایی در ژاپن، سپوکو به عنوان جبران شکست یا نوعی اعتراض شمرده می شد. رسم ساتی، که در حال حاضر عملی غیرقانونی در مراسم تشییع جنازه هندیان است، این انتظار را مطرح می کرد که زن بیوه دست به قربانی کردن خود بزند و برای این کار خود را خواسته یا ناخواسته و تحت فشار خانواده و جامعه، بر روی تل هیزم مراسم تشییع جنازه شوهرش بیندازد خودکشی و اقدام به خودکشی، در حالی که قبلا غیرقانونی بود، در اکثر کشورهای غربی دیگر چنین نیست در برخی کشورها اما اقدام به خودکشی یک جرم باقی مانده است.

سازمان بهداشت جهانی سال گذشته و در روز جهانی پیشگیری از خودکشی اعلام کرد: سالانه 703هزار نفر در جهان، جان خود را به دلیل خودکشی از دست می دهند. به ازای هر خودکشی، احتمالا 20نفر اقدام به خودکشی کرده و بسیاری دیگر هم به طور جدی به فکر خودکشی هستند.

آمار خودکشی در جهان؟

رتبه ایران در میان کشورها از نظر خودکشی در گزارش های مختلف متفاوت است و از ۵۸ تا ۱۲۸ گزارش شده، اما آخرین رتبه ایران در فهرست سازمان جهانی بهداشت 128است. پس از شیوع پاندمی کرونا آمارهای خودکشی در کشورهای جهان به روزرسانی نشده اما در این میان برخی عنوان می کنند که عواملی ازجمله مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایران به کاهش شادی، افزایش افسردگی و یاس در جامعه و روند صعودی خودکشی منجر شده،

اما آنچه مشخص است، ایران هنوز در جمع کشورهای با نرخ خودکشی بالا قرار ندارد. این درست که مشکلات اقتصادی و فقر یکی از شایع ترین دلایل اقدام به خودکشی مطرح می شود و بالاترین نرخ خودکشی در جهان هم به کشور آفریقایی «لسوتو» اختصاص دارد (72.4مرگ ناشی از خودکشی در هر 100هزار نفر) اما در سوی دیگر کره جنوبی به عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان هم نرخ بالای خودکشی را ثبت کرده است. این کشور در رتبه چهارم کشورهای با بیشترین آمار خودکشی (28.6مرگ ناشی از خودکشی در هر 100هزار نفر) قرار دارد.

از سوی دیگر با وجود اینکه گفته می شود کشورهای با امتیاز شادی بالاتر، باید از میزان خودکشی کمتری برخوردار باشند اما بررسی وضعیت برخی کشورهای شمال اروپا با وجود نمرات شادی بالاتر نشان می دهد که نرخ خودکشی در کشورهایی مانند نروژ (11.8مرگ ناشی از خودکشی در هر 100هزار نفر) و فنلاند (3/15مرگ ناشی از خودکشی در هر 100هزار نفر) بالاتر از میانگین جهانی است. میانگین خودکشی در جهان براساس آخرین اعلام سازمان بهداشت جهانی 2000هزار تا 2019میلادی) 9مرگ از هر 100هزار نفر (12.6در مردان و 5.4در زنان) است. یا کشور ژاپن که یکی از پایین ترین نرخ های افسردگی در جهان را دارد، اما این کشور هم دارای یکی از بالاترین نرخ های خودکشی به ویژه در میان کودکان و نوجوانان 10تا 19سال است. به هر روی واقعیت این است که با هر آماری، مرگ ناشی از خودکشی یک تراژدی است و تحقیقات هم نشان می دهد که با درک و حمایت بیشتر می توان این آمارها را کاهش داد.

پدیده خودکشی در میان دانش آموزان اغلب در مقایسه با دیگر گروه های سنی کمتر به رسمیت شناخته می شود، ولی در سال های اخیر به دلیل افزایش فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر روی نوجوانان و جوانان، شاهد رشد آمار خودکشی در این گروه سنی هستیم.

خودکشی در میان دانش آموزان ازجمله آسیب های اجتماعی است که نه تنها به خانواده ها، بلکه به جامعه به عنوان یک کل آسیب می زند و باید به آن توجه ویژه ای داشته باشیم.

روزنامه شرق نوشت: پدیده خودکشی در میان دانش آموزان اغلب در مقایسه با دیگر گروه های سنی کمتر به رسمیت شناخته می شود، ولی در سال های اخیر به دلیل افزایش فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر روی نوجوانان و جوانان، شاهد رشد آمار خودکشی در این گروه سنی هستیم.

بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO)، خودکشی دومین عامل مرگ ومیر در سنین ۱۵ تا ۲۹ سال است که بخش عمده ای از این آمار متعلق به دانش آموزان است. در ایران نیز آمارها نشان می دهند که خودکشی در میان نوجوانان به ویژه در مناطق مرزی و محروم در حال افزایش است. در این مناطق، کمبود فرصت های آموزشی، مشکلات اقتصادی و تنش های اجتماعی و خانوادگی موجب بروز مشکلات روانی و در نهایت خودکشی می شود.

یکی از عوامل اصلی خودکشی در میان دانش آموزان فشارهای تحصیلی و رقابت های شدید است. در کشورهای مختلف ازجمله ایران، رقابت برای ورود به دانشگاه ها و رشته های خاص به شدت بالاست. در این راستا، دانش آموزان به دلیل فشار خانواده ها، معلمان و حتی جامعه برای دستیابی به نتایج عالی، دچار استرس و اضطراب شدید می شوند.

این فشارها نه تنها به سلامت روان دانش آموزان آسیب می زنند، بلکه می توانند به افسردگی، اضطراب و در نهایت افکار خودکشی منجر شوند. در بسیاری از کشورها ازجمله ایران، این مسئله به ویژه در میان دانش آموزان مقاطع متوسطه و دبیرستان که در آستانه ورود به دانشگاه ها هستند، بیشتر مشاهده می شود. اگرچه بسیاری از مدارس در ایران برنامه های مشاوره ای دارند، اما همچنان نیاز به توجه بیشتر در این زمینه وجود دارد.

علاوه بر فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی یکی دیگر از عواملی است که می تواند به خودکشی دانش آموزان منجر شود. در بسیاری از خانواده ها، مشکلات اقتصادی، خشونت های خانگی، طلاق و دیگر مشکلات اجتماعی می تواند موجب احساس بی ارزشی و ناامیدی در نوجوانان شود. زمانی که نوجوانان نمی توانند از خانواده به عنوان یک منبع حمایت و اعتماد بهره برداری کنند، ممکن است به سمت افسردگی و انزوا حرکت کنند که این امر می تواند خطر خودکشی را افزایش دهد.

در کشورهایی مانند ایران که بحران های اجتماعی و اقتصادی زیادی وجود دارد، این مشکلات در مناطق خاص به ویژه در حاشیه شهرها و مناطق محروم شدت بیشتری دارند. در این مناطق، فقدان امکانات روان شناختی و مشاوره ای در مدارس و دسترسی نداشتن به خدمات بهداشت روان به ویژه برای دانش آموزان خانواده های کم درآمد، وضعیت را پیچیده تر می کند.

همچنین، بحران های روانی مانند افسردگی و اضطراب در میان نوجوانان در حال افزایش است. طبق آمارها، بسیاری از نوجوانان در سراسر دنیا، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، از اختلالات روانی رنج می برند که در صورت نبود درمان مناسب، می تواند منجر به افکار خودکشی شود. در ایران نیز تحقیقات نشان داده اند درصد درخور توجهی از نوجوانان در سنین ۱۵ تا ۱۹ سال با مشکلات روانی نظیر افسردگی، اضطراب و فشارهای روانی دست وپنجه نرم می کنند.

در بسیاری از موارد، نوجوانان به دلیل نبود اطلاع رسانی و آگاهی درباره مشکلات روانی، نمی توانند به راحتی از کمک های روان شناختی بهره مند شوند و در نتیجه، مشکلات شان به تدریج به بحران های جدی تری تبدیل می شود.

یکی از چالش های عمده در این زمینه، تاثیر رسانه ها و فضای مجازی است. در دنیای امروز، رسانه ها و به ویژه فضای مجازی نقش بسزایی در شکل دهی به دیدگاه ها و نگرش های نوجوانان دارند. در این فضا، نوجوانان تحت تاثیر اخبار، تصاویر و ویدئوهای مختلف قرار می گیرند که برخی از آنها می توانند تاثیر منفی بر روحیه و نگرش های آنها درباره زندگی و مرگ بگذارند.

در برخی موارد، خودکشی هایی که در فضای مجازی گزارش می شود، به نوعی به الگویی برای دیگران به ویژه نوجوانان تبدیل می شود. این مسئله به ویژه در کشورهای در حال توسعه که دسترسی به اینترنت و فضای مجازی در آنها در حال افزایش است، مشاهده می شود.

از طرفی در جوامع غربی و کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده و ژاپن، فشارهای اجتماعی و تحصیلی نقش زیادی در خودکشی دارد

دلایل خودکشی نوجوانان

دوران نوجوانی دوران پر استرسی است. نوجوانان با تغییراتی مانند تغییر در افکار و احساسات مواجه خواهند شد. این موضوع می تواند زمینه ساز خودکشی باشد. نوجوانان به دلایل مختلف به سراغ خودکشی می روند. آیا شما نیز با این دلایل آشنایی دارید؟ در این بخش، اطلاعاتی درباره دلایل خودکشی نوجوانان در اختیار شما قرار می دهیم.

1.مشکلات روانی

برخی از نوجوانان به اختلالاتی مانند بیش فعالی، استرس و اضطراب، افسردگی و اختلال دو قطبی مبتلا هستند. این اختلالات باعث می شوند که نوجوانان بیشتر در معرض خودکشی قرار گیرند. اگر فرزند نوجوان شما دارای علائم اختلالات روانی است باید بیشتر از آن ها مراقبت کنید تا به سراغ خودکشی نروند. این علائم معمولا شامل مواردی از قبیل تغییر خلق، تغییرات اشتها، از دست دادن علاقه به انجام امور، خستگی مفرط و… می شوند.

2. مسائل درسی

یکی از دلایلی که می تواند باعث خودکشی نوجوانان شود، افت تحصیلی نوجوان است. گاهی اوقات خانواده ها انتظارات تحصیلی نا به جایی از فرزند خود دارند. این موضوع سبب می گردد که نوجوان به دلیل عدم به دست آوردن تحسین والدین، به سراغ انجام اقداماتی مانند خودکشی برود. بیشتر نوجوانان در دوران طلایی کنکور به خودکشی می اندیشند. دلیل خودکشی آن ها نیز عدم دستیابی به رتبه دلخواه در کنکور است. نرسیدن به جایگاه و رتبه دلخواه می تواند باعث شود که نوجوان خودکشی را انتخاب کند.

3. مصرف الکل و دخانیات

مصرف دخانیات و الکل می تواند احتمال خودکشی نوجوانان را افزایش دهد. اعتیاد نوجوان او را بیشتر در معرض رفتارهای پرخاشگرانه و ابتلا به افسردگی قرار می دهد. چرا که این بیماری ها بر خلق و خوی فرد تاثیر می گذارند.

4. مشکلات خانوادگی

یکی از فاکتورهایی که باعث خودکشی نوجوان می شود، مشکلات خانوادگی است. اگر روابط بین والدین یا رفتار والدین با نوجوان سرد باشد، باعث گرایش او به خودکشی می شود. مسائل خانوادگی زیادی وجود دارند که می توانند باعث افزایش خطر خودکشی در نوجوانان شوند. به عنوان مثال، تحقیقات نشان می دهند که وقتی یکی از اعضای خانواده بر اثر خودکشی از دست می رود، سایر اعضای آن خانواده احتمال بیشتری دارد که به سراغ این اقدام بروند.

جدایی از عزیزان به دلیل مرگ، طلاق، اعزام به خدمت، تبعید، حبس و عوامل دیگر می تواند منجر به بروز مشکلات روانی شود که ممکن است سبب افزایش احتمال خودکشی گردد. مطالعات نشان داده اند که نوجوانانی که در پرورشگاه بزرگ شده اند، بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار خواهند گرفت.

5. مسائل جنسی

تجاوز و مسائل جنسی یکی از مشکلاتی است که باعث اقدام به خودکشی نوجوانان می شود. نوجوانانی که با این مشکل مواجه گردیده اند، دچار افسردگی و اختلال استرس پس از ضربه می شوند. این اختلالات می توانند زمینه ساز انجام اقداماتی مانند خودکشی توسط نوجوانان گردند. در ضمن به عنوان والدین آموزش مسائل جنسی به نوجوانان را جدی بگیرید.

6. مشکلات رفتاری

نوجوانانی که خشم شدید را تجربه می کنند یا سابقه رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشی دارند با خطر بیشتری برای خودکشی رو به رو هستند.

والدین با چه راهکارهایی می توانند از خودکشی نوجوانان جلوگیری کنند؟

والدین و اعضای خانواده می توانند به نوجوانان کمک کنند تا با شرایط دشوار کنار بیایند. در این بخش به بررسی راه هایی می پردازیم که والدین می توانند برای پیشگیری از خودکشی نوجوانان انجام دهند.

1.گوش کنید، حتی زمانی که فرزندتان صحبت نمی کند.

اگر می خواهید از خودکشی نوجوانان جلوگیری کنید باید به حالات رفتاری و روانی آن ها توجه نمایید. شما باید در صورت مشاهده علائمی مانند تغییر در الگوی خواب، تغییرات اشتها و… در نوجوانان با آن ها حرف بزنید. حتی اگر فرزند شما صحبت نمی کند باید علاقه و تمایل خود را به صحبت کردن با وی نشان دهید.

2. فرزند شما نیز ممکن است که خودکشی کند.

توجه داشته باشید که ممکن است فرزند شما با خطرات خودکشی رو به رو باشد که هنوز به آن فکر نکرده اید. بسیاری از والدین تصور می کنند که این اتفاق برای فرزند آن ها رخ نمی دهد. متاسفانه باید گفت که هر نوجوانی ممکن است که اقدام به خودکشی نماید.

متاسفانه هر ساله شاهد خودکشی نوجوانان از هر نژاد، قومیت، سطح درآمد و پیشینه اجتماعی هستیم. در واقع، خودکشی دومین عامل مرگ و میر در بین جوانان 10 تا 24 سال است. بنابراین، باید بدانید که فرزند نوجوان شما نیز احتمالا به خودکشی گرایش پیدا خواهد کرد.

3. با همدلی و درک متقابل پاسخ دهید.

وقتی فرزند شما درباره خودکشی صحبت می کند یا مطلبی می نویسد، ممکن است شوکه یا عصبانی شوید. حتی شما ممکن است بخواهید آنچه را که می بینید انکار کرده یا با فرزندتان بحث کنید. این احساسات طبیعی هستند. اما مهم است که قبل از هر چیز بر نیازهای فرزند خود تمرکز نمایید. هدف شما ایجاد فضای امنی است که نوجوان بتواند با شما بدون قضاوت و سرزنش صحبت کند.

4. از نوجوان حمایت عاطفی کنید.

یکی از کارهایی که برای پیشگیری از خودکشی نوجوانان باید انجام دهید، حمایت عاطفی است. شما باید عشق و محبت خود را به نوجوان ابراز نمایید. عشق بی قید و شرط خود را به آن ها یادآوری کنید. زمان آن رسیده که نشان دهید به فرزند خود چقدر اهمیت می دهید. همچنین از اهمیت افزایش عزت نفس در نوجوانان غافل نشوید.

5. انجام ورزش را به نوجوان پیشنهاد کنید.

فعالیت بدنی می تواند باعث بهبود سلامت روان و کاهش خطر خودکشی نوجوانان شود. شما می توانید برای جلوگیری از خودکشی، انجام فعالیت هایی مانند پیاده روی، ثبت نام در باشگاه یا کلاس ورزشی را به نوجوانان پیشنهاد دهید. ورزش با تحریک تولید اندورفین، خلق و خوی نوجوان خود را بهبود می بخشد. اندورفین ها مواد طبیعی در مغز و بدن هستند که به کاهش استرس کمک می کنند.

به علاوه، ورزش باعث افزایش سطح سروتونین می شود که در بهبود خلق و خو نقش دارد. کارشناسان توصیه می کنند که 2 تا 5 بار در هفته بین 30 تا 40 دقیقه ورزش کنید. هر نوع ورزشی مفید و موثر خواهد بود. انتخاب نوع فعالیت ورزشی را به خود نوجوان بسپارید.

سخن پایانی

نوجوانی دورانی بسیار حساس است. نوجوانان در این دوره بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار می گیرند. مسائل درسی، جنسی، خانوادگی، رفتاری و روانی جزء مشکلات زمینه ساز خودکشی نوجوانان به حساب می آیند. به عنوان والدین می توانند با ارائه توصیه ها و اقداماتی، از خودکشی در نوجوانان جلوگیری کنند. اگر به سلامت فرزند خود اهمیت می دهید، بهتر است در زمینه خودکشی نوجوان با رواشناس مشورت نمایید. شما می توانید با توجه به راهکارهای ارائه شده توسط روانشناس، مانع از اقدام به خودکشی نوجوان خود شوید.