تاثیرات منفی تلوزیون بر رشد کودکان

امروزه تلویزیون یکی از مهم ترین رسانه هایی است که کودکان به آن دسترسی دارند، اما مطالعات روانشناسی نشان می دهند که تماشای بیش از حد تلویزیون می تواند تاثیرات منفی متعددی بر جنبه های مختلف رشد کودکان داشته باشد. به ویژه در سنین پیش دبستانی، زمانی که مهارت های کلامی و اجتماعی در حال شکل گیری هستند، این تاثیرات بیشتر به چشم می آید.

یکی از مهم ترین اثرات منفی، کاهش مهارت های ارتباطی و اجتماعی کودکان است. تحقیقات نشان داده اند که کودکان پیش دبستانی که زمان طولانی تری را صرف تماشای تلویزیون می کنند، در تعاملات اجتماعی و گفتار با همسالان و بزرگسالان ضعف بیشتری دارند (Anderson & Pempek, 2005). دلیل این موضوع کاهش فرصت های بازی و ارتباط رو در رو است که برای رشد مهارت های کلامی و اجتماعی ضروری است.

از سوی دیگر، نور آبی صفحه نمایش تلویزیون می تواند فرآیند ترشح هورمون ملاتونین را که مسئول تنظیم چرخه خواب است، مختل کند. این امر باعث کاهش کیفیت و مدت خواب کودکان می شود و به دنبال آن مشکلاتی مانند خستگی، کاهش تمرکز و اختلال در یادگیری به وجود می آید (Higuchi et al., 2005). اختلال در خواب به ویژه در سنین رشد اهمیت بالایی دارد چرا که خواب کافی برای بهبود عملکرد مغز و سلامت جسمانی کودکان ضروری است.

علاوه بر این، سازمان بهداشت جهانی در گزارش های خود توصیه کرده است که کودکان زیر پنج سال نباید بیش از یک ساعت در روز به تماشای صفحه نمایش اختصاص دهند، زیرا نشستن طولانی مدت و کم تحرکی می تواند زمینه ساز چاقی و کاهش توانایی های حرکتی شود (WHO, 2019). کودکان به بازی های حرکتی و فعالیت های فیزیکی نیاز دارند تا سلامت جسمی و رشد عضلانی آن ها به طور مناسب شکل بگیرد.

مسئله مهم دیگر، تاثیر محتوای نامناسب برنامه ها است. برخی از برنامه های تلویزیونی حاوی صحنه های خشونت آمیز یا پیام های رفتاری ناسالم هستند که می توانند نگرش ها و رفتار کودکان را به صورت منفی تحت تاثیر قرار دهند. مطالعات طولانی مدت نشان داده اند که مشاهده مکرر برنامه های خشونت آمیز می تواند به افزایش رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان منجر شود (Huesmann et al., 2003). کودکان در سنین پایین قادر به تفکیک واقعیت از تخیل نیستند و ممکن است رفتارهای نادرست را تقلید کنند.

همچنین، تماشای مکرر تلویزیون ممکن است باعث کاهش توانایی تمرکز و توجه کودکان شود، که این مسئله به ویژه در دوران مدرسه می تواند مشکلات یادگیری را افزایش دهد. کودکان به جای فعالیت های آموزشی و خلاقانه، وقت زیادی را صرف دیدن تصاویر سریع و متغیر تلویزیون می کنند که ممکن است مغز آن ها را به سمت تمرکز کوتاه مدت سوق دهد.

در نتیجه، با توجه به این تاثیرات منفی، بسیار مهم است که والدین و مربیان نقش فعالی در کنترل مدت زمان و محتوای تلویزیون داشته باشند تا کودکان بتوانند از مزایای آموزش و سرگرمی تلویزیونی بهره مند شوند بدون آنکه رشد روانی، اجتماعی و جسمانی آن ها به خطر بیفتد.