تفسیری بر سوره فاتحه (حمد)

تفسیری بر سوره فاتحه (حمد)

نوشته حسین قادرزاده


بسم الله الرحمن الرحیم

بنام خداوند بخشاینده مهربان

نماز به نام خداوند آغاز می شود. خداوندی که رحمان و رحیم است.

به نام خداوندگاری که از سوی او آنچه به بندگانش می رسد همه رحمت و عنایت و هدایت است.

این خود نماینده این حقیقت است که در لحظه لحظه حیات مسلمان، باید خدای حضور داشته باشد و به بیان دیگر در دوران حیات مسلمان، لحظه ای نمی توان یافت که در آن خدا حضور و وجود نداشته باشد.

در ایدئولوژی اسلامی و فرهنگ نماز، زندگی بدون خدای، مرگ مطلق است و فنای محض، که خدا در زندگی مسلمان عامل حیات و بقاست. 

چرا که نقش خداوند در حیات آدمی، نقش خون است در بدن و پیداست که پیکر بی خون، مرداری پلید بیش نیست.

الحمد لله رب العالمین

ستایش ویژه پروردگار جهانیان است

در فرهنگ نماز، هر گونه ستایشی از هر شخصیتی ممنوع و باز داشته شده است .

تنها خدا شایسته ستایش و نیایش است.

چه نازیبا و خنده آور است که آدمی انسانی چون خود را با جهاتی ضعف و ناتوانی در حالیکه هر لحظه مرگ و نیستی را پیشباز می کند و تمامی وجود و حیاتش را نقص و جهل و نیاز تشکیل داده است، ستایش کند.

نمازگزاران راستین، کسانی هستند که در دامان سازنده فرهنگ نماز، پرورش یافته اند و با روح نماز آشنایی دارند.

از این رو، با قامتی به سرافرازی و پایداری کوهستان در گذرگاه تاریخ، با آوایی رسا فریاد می زنند: 

                                           لا اله الا الله

لا نفی   : زر نظام کاپیتالیستی

            زور نظام امپریالیستی

            تزویر و نیرنگ استعمار

اله

الا : به جز

الله : نظام توحیدی

اسلام، مکتبی جهانی و مردمی است و در همه اصول دینی و اعتقادی آن توجه به مردم شده است.

هیچ یک از برنامه های عبادی و فرامینی اسلامی نیست که مردم و اجتماع در انجام و غایت آن منظور و مقصود نباشد.

الرحمن الرحیم

بخشاینده مهربان

مالک یوم الدین

خداوند روز پاداش

نمازگزار با بیان جمله مالک یوم الدین چشم به راه فرا رسیدن روزی است که پاداش کردار و گفتار و اندیشه های نیک و بد خود را از سوی خداوندی که مالک آن روز است (دریافت دارد).

لذا حتمی اعتراف به مالکیت و خداوندی پروردگار نسبت به روز رستاخیز و روز دریافت پاداش اعمال، عدالت و عدم گریز از نتیجه کرداری را که بر آن روز حکومت می کند به نفس خود تلقین نماید.
فرهنگ نماز، نمازگزار و گوینده مالک یوم الدین را به استقبال طهارت نفس و تزکیه و پاکسازی دل و حق پرستی و عدالت طلبی و گریز از ناپاکی و نادرستی و بیداد و ستم فرمان می دهد.

مفهوم زنده مالک یوم الدین، نفرت و انزجار نمازگزاران را نسبت به ظلم و جور، و جهاد و پیکار با ستمکاران و متجاوزین به حریم حقوق مردم، تشدید و تقویت می کند و نمازگزاران را به بزرگداشت و تعظیم اصولی که حافظ حقوق فردی و عدالت اجتماعی است، فرمان می دهد.

ایاک نعبد و ایاک نستعین

 فقط تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می جوئیم

اینجا، پایگاه رفیعی است که نمازگزار، حضور خویش را در پیشگاه پروردگار توانا احساس می کند.

التفات، یکی از لطیف ترین صنایع ادبی است و آن، گرایش و توجه سخن است از غایب به مخاطب.

التفات، پراکتیکی است که به عهده نمازگزاران است.

التفات از باطل به حق

از فرعون به موسی

از ستم به عدل

از جهل به علم

از ظلمت به روشنی

از آلودگی به طهارت

از جنگ به عشق

از شرک به توحید

و از دولت به ملت.

و ضمنا در بعد اجتماعی فرهنگ نماز، فردیت و فردگرایی مردود و محکوم است که اسلام منهای امت، ناس و اجتماع و منافع اجتماعی، هیچ نیست و غارنشینان زاهد گریخته از اجتماع و تعهدات و مسئولیت های فردی و اجتماعی، در سیستم پرورشی و ایدئولوژی فرهنگ نماز، محکوم و مطرود هستند و نمازگزاران یکتاپرست همه قدرت ها و صولت های انسانی را به بازی و سخره می گیرند و فقط بیمناک از خشم خدایند و هرگز از خدایان زمینی و زورمندان فرعونی و زراندوزان قارونی، بیم و هراسی بدل راه نمی دهند.

اهدنا الصراط المستقیم

ما را به راه راست هدایت کن

نمازگزار با توجه به اینکه پرستش، ویژه خدا است و قدرت و استعانت از او باید جست، اینک از خدای خویش می خواهد که او را به راه راست هدایت کند.

این درخواست هدایت به راه راست، بیان کننده این مطلب نیست که نمازگزار تاکنون از راه راست دور بوده است و حال با نیایش از خداوند می خواهد او را به سوی راه راست هدایت کند .

بلکه اشارتی بر آن است که پروردگارا ما را بر راه راست که توحید و یکتاپرستی است استوار و پایدار بدار.

صراط الذین انعمت علیهم غیرالمغضوب علیهم و لا الضالین

راه آنها که به ایشان نعمت بخشیدی نه راه آنها که بر ایشان خشم گرفتی و نه گمراهان

شگفتا دیری نپائید که قرآن، صراط مستقیم را به زبان نمازگزاران، جاری ساخت و راه راستی را که نمازگزاران، هدایت به سوی آنرا از خداوند می خواستند بیان فرمود. راهی که خداوند به رهروان آن، طریق نعمت، عنایت فرموده است و رهروانش را پیامبران و صدیقان و شهیدان و شایستگان، تشکیل می دهند.

بنابراین، صراط مستقیم، شریعت مقدس اسلام است که بر مبنای یگانه پرستی و توحید استوار است و راه نعمت یافتگان، راه پیامبران و پیشوایان راستین اسلام است.

حال اگر گفته میشود، دین افیون ملت است و این را به اسلام هم نسبت می دهند، این ها، ریزه خوران استعمار هستند که بدون شناخت اسلام واقعی، ناآگاهنه و یا مغرضانه، این برچسپ را به اسلام عزیز می چسپانند.

وگرنه در تمام دنیا اگر دینی وجود داشته باشد که برای ملت افیون باشد، هرگز آن دین اسلام نبوده و نخواهد بود.

آن اسلامی که با ظلم و بی دادگری، به تمام اشکال آن می جنگد و آن کسانی را که زیر بار ظلم می روند تهدید می کند.

حسین قادرزاده