بررسی حقوقی محرومیت ریکاردو ساپینتو

هوالرئوف

بررسی حقوقی محرومیت ریکاردو ساپینتو: 

چالش های قانونی و رویکردهای نوین

مقدمه: بازگشت پرحاشیه ساپینتو به استقلال

ریکاردو ساپینتو، سرمربی پرتغالی تیم فوتبال استقلال تهران، در بازگشتی جنجالی به نیمکت آبی پوشان برگشته است. این بازگشت در حالی اتفاق افتاده که پرونده محرومیت چهار ماهه او به دلیل حواشی فینال جام حذفی سال ۱۴۰۲ مقابل پرسپولیس همچنان محل مناقشه حقوقی است . در این یادداشت به بررسی ابعاد حقوقی این پرونده، تحلیل موضع قوانین فیفا و فدراسیون فوتبال ایران، و راهکارهای خلاقانه برای حل این چالش می پردازیم.

بخش اول: ریشه های محرومیت و وضعیت فعلی پرونده

۱. زمینه های صدور حکم محرومیت

ساپینتو پس از فینال پرحاشیه جام حذفی سال ۱۴۰۲ که با اخراج او و شکست استقلال همراه بود، توسط کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران به چهار ماه محرومیت از فعالیت های فوتبالی و پرداخت ۱۰ درصد از کل قرارداد فصل ۱۴۰۱-۱۴۰۲ (معادل حدود ۷۰ هزار یورو) محکوم شد. این حکم به دلیل "بدرفتاری با داور، تحریک تماشاگران و سوابق قبلی انضباطی" صادر شده بود .

متن رای:

((در خصوص تخلف ریکاردو ساپینتو مبنی بر بدرفتاری نسبت به مقام رسمی مسابقه و تحریک تماشاگران در بازی فینال جام حذفی دو تیم استقلال و پرسپولیس با توجه به مجموعه اوراق و که محتویات پرونده و با عنایت به گزارش مقامات رسمی مسابقه فیلم مربوط به رفتارهای مشارالیه پس از اخراج توسط داور از زمین مسابقه و همچنین به لحاظ سوابق تخلفات انضباطی نامبرده و سایر قرائن و امارات موجود در ،پرونده تخلف انتسابی که علیرغم ابلاغ مصون از دفاع باقیمانده ،است، محرز و مسلم تشخیص داده شده و مستند به مواد ۵۵ و ۶۰ مقررات انضباطی مصوب سال ۱۳۹۷ و با در نظر گرفتن بند ۳ ماده ۹۱ این مقررات در صورت وجود تعدد و تکرار تخلفات قضایی موظف به رعایت سقف جریمه نقدی تعیین شده نمی باشد، بر همین اساس ریکاردو ساپینتو به ۴ ماه محرومیت از همراهی تیم خود در مسابقات رسمی از ابتدای فصل و پرداخت جریمه نقدی معادل ریالی ۱۰ درصد از اصل مبلغ قرارداد تنظیمی با باشگاه استقلال تهران در فصل ۱۴۰۱- ۱۴۰۲- ثبت شده در سازمان لیگ به نرخ رسمی اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در زمان اجرای حکم محکوم میگردد.ضمنا باشگاه استقلال در صورت عدم کسب و پرداخت جریمه مذکور در صورت قطعیت از محل مطالبات محکوم علیه نسبت به پرداخت دارای مسئولیت تضامنی خواهد بود.رای صادره ظرف مدت 7روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی نظر کمیته استیناف است.))

 از این رای تجدیدنظرخواهی نشده و قطعی است

۲. چالش های اجرای حکم

محرومیت ساپینتو با چالش های اجرایی مواجه شد:

- مسئله زمان شروع محرومیت: بلافاصله پس از صدور حکم، ساپینتو ایران را ترک کرد و به عنوان سرمربی آپوئل قبرس مشغول به کار شد. طبق رویه انضباطی فوتبال، محرومیت های زماندار زمانی شروع به اجرا می شوند که فرد تحت قرارداد با یک باشگاه ایرانی باشد. بنابراین محرومیت او نه تنها اجرا نشد، بلکه حتی آغاز هم نشده است .

- مسئله جغرافیایی قضایی: فیفا معمولا محرومیت های صادره توسط فدراسیون های ملی را فقط در قلمرو همان کشور اجرا می کند، مگر اینکه فدراسیون ملی درخواست اجرای جهانی حکم را بدهد که در این مورد چنین درخواستی ارائه نشده بود.و ساپینتو بلافاصله پس از خروج از ایران دون هیچ مشکلی در کشور قبرس مشغول به کارشد.

بخش دوم: تحلیل حقوقی وضعیت کنونی

 ۱. دیدگاه های حقوقی متفاوت

در میان حقوقدانان ورزشی دو دیدگاه اصلی وجود دارد:

دیدگاه اول (تمام شدن محرومیت): برخی مانند هوشنگ نصیرزاده معتقدند محرومیت ساپینتو تمام شده چون این محرومیت «زماندار» (۴ ماه) بوده نه «تعداد بازی»، و چون این مدت گذشته، او دیگر محروم نیست.وی به اظهارنظرات عجیب و قریب شهره است.ضمن رد نظر وی باید گفت که مطابق مقررات انضباطی فیفا و ایران این محرومیت باید به نحو واقعی و حفظ آثار بازدارندگی اجرا شود. حداقل برای اینکه بتواند درخواست تعلیق محرومیت داده شود ، طی شدن واقعی و ملموس نیمی از این مدت محرومیت یعنی حداقل دو ماه الزامی است.

دیدگاه دوم (پابرجا بودن محرومیت): این گروه استدلال می کنند که:

- محرومیت زماندار فقط زمانی شروع می شود که مربی تحت قرارداد با یک باشگاه ایرانی باشد

- ساپینتو سابقه محکومیت انضباطی داشته که در حکم به آن اشاره شده

- طبق آیین نامه انضباطی فیفا، محرومیت های انضباطی باید کامل اجرا شوند 

۲. موضع فیفا و تعهدات بین المللی

فیفا در پرونده های مشابه معمولا از اصل "اعتبار احکام انضباطی فدراسیون های عضو" حمایت می کند. نکته جالب اینکه خود ساپینتو از فیفا برای دریافت مطالبات مالی خود از استقلال شکایت کرده و فیفا به نفع او حکم صادر کرده است.اما موضوع اختلافات حقوق فوتبال با تخلفات حقوق فوتبال از سرچشمه مستقل است.فلذا فیفا در این موارد نه تنها ورود نخواهد کرد بلکه از تصمیمات فدراسیون های داخلی حمایت میکند و در موارد خاص نیز اعمال جهانی محرومیت برقرار میشود.

بخش سوم: راهکارهای خلاقانه برای حل چالش

۱. استفاده از مکانیسم «کیفیت مخففه»

احمد یوسفی صادقلو، وکیل پایه یک دادگستری، پیشنهاد می کند کمیته انضباطی می تواند بر اساس «کیفیت مخففه» و با در نظر گرفتن حسن نیت ساپینتو (از جمله اعلام آمادگی برای بازگشت به ایران در شرایط بحران و امضای قرارداد در زمان درگیری ها) محرومیت را کاهش یا تعلیق کند .این حرف متاسفانه هیچ مبنایی حقوقی ندارد و صرفا یک نظر شخصی و احساسی است.عناصر مخففه ای در این پرونده بصورت عینی دیده نمیشود و فرصت های قانونی هم برای اجرای سایر تاسیسات حقوقی از جمله اعاده دادرسی در کمیته انضباطی و یا حتی دیوان داوری ورزش CAS از دست رفته است و وضعیت جنگ در ایران هم موجب زیبایی برای تعدیل مقررات نیست و نزدیک ترین راه گذشت نیمی از مدت محرومیت و یا اتخاذ تصمیمات ویژه از سوی مقامات فدراسیون است.که این موارد هم خالی از اشکال حقوقی و ریزه کاری فنی و اصولی نیست.در کل به این راحتی ها هم نباید باشد.

۲. راهکار رسانه ای-اجتماعی

با توجه به حساسیت های اجتماعی اخیر و حمایت ساپینتو از ایران در شرایط سخت، می توان از این موضوع به عنوان اهرمی رسانه ای برای ایجاد فضای مثبت حول کاهش محرومیت استفاده کرد.نگارنده معتقد است این کار تحقیر فوتبال ملی است.ساپینتو در آن حد از لول و شخصیت اجتماعی لازم برخوردار نیست که سرمایه های قانونی کشور خرج وی شود.استقلال هم خالی از دلسوز نیست. بخش چهارم: پیامدهای احتمالی و توصیه های راهبردی

۱. سناریوهای محتمل

- پذیرفتن محرومیت: استقلال ۴ ماه بدون سرمربی می ماند که در شرایط فعلی و با توجه به حضور در لیگ قهرمانان آسیا آسیب زا است. 

- تعلیق محرومیت: گزارش هایی از تعلیق محرومیت وجود دارد اما برخی اعضای کمیته استیناف به درستی معتقدند حداقل نیمی از محرومیت باید سپری شود 

- کاهش محرومیت: راه حل میانه که هم جنبه انضباطی حفظ شود و هم به استقلال فرصت داده شود.این نظر در مقررات فاقد مبنای صریح و شفاف است و در حوزه اختیارات رئیس و هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال است.

نتیجه گیری: به سوی راه حلی منصفانه و کارشناسی

پرونده محرومیت ساپینتو آزمونی برای نظام انضباطی فوتبال ایران است. از یک سو باید اصل حاکمیت قانون و احترام به احکام انضباطی حفظ شود، از سوی دیگر توجه به شرایط خاص (حسن نیت ساپینتو، شرایط بحرانی کشور و نیازهای باشگاه استقلال) ضروری است. راه حل ایده آل ترکیبی از کاهش محرومیت با شرایط خاص (مثل دوره آزمایشی)، پرداخت بخشی از جریمه های مالی، و تعهد رسمی به رعایت اخلاق ورزشی خواهد بود.نگارنده اما کماکان به قوت به اجرای کامل و دقیق تما احکام معتقد است و هیچ انگیزه ای نباید مانع اجرای احکام شود.

مصطفی لطفی.پژوهشگر حقوق فوتبال