کربن خنثی، توسعه پایدار و صنعت

تغییرات اقلیمی ناشی از افزایش گازهای گلخانه ای، به ویژه دی اکسید کربن، یکی از چالش های جدی قرن بیست و یکم در حوزه محیط زیست و توسعه پایدار به شمار می رود. در پاسخ به این بحران، مفهوم «کربن خنثی» (Carbon Neutrality) به عنوان راهکاری کلیدی برای مهار گرمایش جهانی و تحقق پایداری محیط زیست مطرح شده است. کربن خنثی به وضعیتی اطلاق می شود که در آن خالص انتشار کربن به صفر برسد؛ این هدف از طریق کاهش انتشار در منابع اصلی (انرژی، حمل ونقل، صنعت) و جذب یا جبران انتشار باقی مانده محقق می گردد.

این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی و بهره گیری از منابع علمی بین المللی، به بررسی ابعاد نظری، فناوری، سیاستی و شهری کربن خنثی پرداخته و مطالعه موردی شهر استکهلم – به عنوان یکی از موفق ترین نمونه های جهانی در این زمینه – را مورد تحلیل قرار می دهد. شهر استکهلم با اجرای برنامه اقدام اقلیمی ۲۰۳۰ و هدف گذاری خنثی سازی کامل کربن تا سال ۲۰۴۰، اقداماتی چون توسعه حمل ونقل عمومی برقی، بهره گیری از انرژی های تجدیدپذیر، مدیریت سبز پسماند، کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها و سیاست گذاری مالیاتی بر سوخت های فسیلی را در دستور کار قرار داده است. همچنین دانشگاه استکهلم نیز با تدوین نقشه راه اقلیمی، اقدام به کاهش انتشار در اسکوپ های مختلف و فرهنگ سازی زیست محیطی در میان دانشجویان و کارمندان کرده است.

یافته های این مطالعه نشان می دهد که تحقق کربن خنثی نیازمند ترکیب عوامل مختلفی از جمله زیرساخت فناورانه، اراده سیاسی، مشارکت عمومی و سازوکارهای گزارش گری شفاف است. همچنین چالش هایی مانند هزینه بالای فناوری های جذب کربن، نبود عدالت اقلیمی، سبزشویی (Greenwashing) و ضعف در قوانین الزام آور اقلیمی نیز به عنوان موانع اساسی در مسیر این هدف شناسایی شده اند. در نهایت، تجربه استکهلم می تواند به عنوان الگویی بومی پذیر برای کلان شهرهای ایران از جمله تهران، مشهد و اصفهان مورد استفاده قرار گیرد تا مسیر گذار به توسعه ای پایدار و کم کربن هموار شود.