جنگ و تاب آوری کودکان

جنگ و تاب آوری کودکان

جنگ و تاب آوری کودکان موضوعی حیاتی و پیچیده است که نیازمند توجه ویژه والدین، مربیان و جامعه است.
کودکان در این شرایط به دلیل حساسیت روانی و عدم توانایی کامل در مقابله با استرس ها، بسیار آسیب پذیرند.
جنگ و تاب آوری کودکان در واقع مراقبت از روح و روان کودکان در زمان نیازمند ایجاد فضایی امن و حمایتگر است که کودکان بتوانند احساس امنیت و آرامش کنند، چرا که آن ها به دلیل رشد نیافتگی روانی و ذهنی، بیشتر از بزرگسالان در معرض آسیب های روانی مانند استرس پس از ضربه (PTSD) و اضطراب قرار دارند.
نخستین گام، حفظ آرامش والدین و پرهیز از نشان دادن ترس و هراس در برابر کودکان است، زیرا آن ها چهره والدین را می خوانند و این واکنش ها بر روانشان تاثیر می گذارد.
با زبان ساده و متناسب با سن کودک درباره جنگ صحبت کردن و شنیدن همدلانه نگرانی هایشان، به کاهش اضطراب کمک می کند.
محدود کردن دسترسی کودکان به اخبار و تصاویر خشونت آمیز، حفظ روتین های روزمره مانند خواب، بازی و مدرسه، و تشویق به فعالیت های بدنی و بازی های خلاقانه از دیگر روش های موثر است.
ایجاد فضایی پر از شادی و همدلی در خانواده، استفاده از طنز برای کاهش ترس و اضطراب، و دادن نقش های کوچک به کودک برای احساس کارآمدی نیز بسیار مفید است.
در صورت مشاهده علائم شدید روانی مانند کابوس های مکرر، تغییرات رفتاری یا کناره گیری، باید از متخصصان روانشناسی کمک گرفت تا کودکان بتوانند این دوران سخت را بدون آسیب های بلندمدت پشت سر بگذارند.
*ایجاد حس امنیت و پناهگاه نخستین گام در مراقبت از کودکان است.
در زمان جنگ، تامین نیازهای اولیه مانند غذا، آب، پناهگاه و مراقبت های پزشکی اهمیت فراوانی دارد.
فراهم کردن فضاهای امن فیزیکی و روانی مثل مدارس موقت، مراکز بازی کودک محور یا گوشه ای آرام در پناهگاه ها به کودکان کمک می کند تا از ترس دائمی فاصله بگیرند و احساس امنیت کنند.
این حس امنیت، اساس رشد تاب آوری کودکان است و بدون آن، سلامت روان آنان به شدت آسیب می بیند.
*حفظ روال عادی زندگی تا حد امکان، لنگر ثبات بخشی در دریای آشوب جنگ است.
ادامه تحصیل حتی به شکل غیررسمی، حضور در فعالیت های روزمره و بازی کردن، به کودکان حس هدفمندی و آینده نگری می دهد و ذهن آنان را از ترس ها و اضطراب های جنگ منحرف می کند. بازی به عنوان زبان جهانی کودکان، نقش درمانی و حیاتی در کاهش استرس و تقویت تاب آوری کودکان دارد.
*پرهیز از واکنش های چهره ای هراس انگیز والدین و بزرگسالان، یکی از مهم ترین روش های مراقبت روانی کودکان است.
کودکان چهره والدین خود را می خوانند و اگر ترس و نگرانی شدید در چهره آنها مشاهده کنند، روانشان دچار ترس و اضطراب می شود. بنابراین، والدین باید هنگام شنیدن اخبار جنگ، تلاش کنند ترس و نگرانی خود را کنترل کنند تا کودکان دچار اضطراب نشوند.
*استفاده از کلام طنزآلود و به سخره گرفتن قدرت دشمن، تکنیکی موثر برای کاهش ترس و اضطراب کودکان است.

این کار باعث ترشح دوپامین در مغز کودکان و بزرگسالان می شود که به شکل گیری احساسات مثبت و کاهش استرس کمک می کند. به کارگیری این روش در محیط خانواده می تواند به تقویت تاب آوری کودکان کمک کند.
*حضور و همراهی بزرگسالان و ایجاد فضای همدلانه و صمیمی، از دیگر عوامل مهم در پیشگیری از نشانگان های پس ضربه ای مانند استرس حاد و PTSD در کودکان است.
وقتی کودکان اطراف خود را مملو از بستگان شاد و پرانرژی ببینند، خود نیز شاداب می شوند و کمتر دچار آسیب های روانی می گردند. شنیدن همدلانه نگرانی های کودکان و پاسخ دادن با کلمات اطمینان بخش، به ایجاد آرامش روانی و افزایش تاب آوری کودکان کمک می کند.
*آموزش مهارت های مقابله با استرس به کودکان، مانند تنفس شکمی و تکنیک های ساده کاهش استرس، ابزارهای موثری برای مدیریت اضطراب در شرایط جنگی هستند.
این مهارت ها به کودکان کمک می کنند تا در مواجهه با ترس ها و نگرانی ها، کنترل بیشتری بر واکنش های خود داشته باشند و تاب آوری روانی خود را افزایش دهند. والدین و مربیان می توانند با آموزش این تکنیک ها، نقش مهمی در سلامت روان کودکان ایفا کنند.
*تقویت حس امید و آینده نگری در کودکان، بخشی اساسی از مراقبت روانی در زمان جنگ است.
والدین باید بین صداقت و امید تعادل برقرار کنند و به کودکان یادآوری کنند که جنگ ها پایان می یابند و تلاش های زیادی برای صلح و امنیت انجام می شود.
به اشتراک گذاشتن داستان های موفقیت و تاب آوری کودکان در گذشته، اعتماد به نفس و باور به توانایی خود برای مقابله با مشکلات را در آنها تقویت می کند.
*محدود کردن دسترسی کودکان به اخبار و تصاویر جنگ و ایجاد محیطی امن برای بیان احساسات، از دیگر راهکارهای کلیدی است.
کودکان ممکن است علائم استرس جنگ را به صورت رفتارهای تهاجمی، کابوس های شبانه، ترس از جدایی و مشکلات خواب نشان دهند.
والدین باید مراقب این علائم باشند و در صورت لزوم از کمک های تخصصی بهره بگیرند
. همچنین حمایت از سلامت روان مادران و مراقبان، به طور غیرمستقیم به کاهش استرس و افزایش تاب آوری کودکان کمک می کند.
بنیانگذار رسانه تاب آوری دکتر محمدرضا مقدسی در پایان آورده است جنگ و تاب آوری کودکان موضوعی حیاتی است مراقبت از روح و روان کودکان در زمان جنگ نیازمند توجه مستمر، صبر و همراهی همه اعضای خانواده و جامعه است.
تقویت تاب آوری کودکان به سلامت روان آنها کمک می کند و سرمایه ای برای آینده ای بهتر و صلح آمیزاست.
با ایجاد محیط امن، حفظ روال زندگی، آموزش مهارت های مقابله ای و تقویت حس امید، می توان به کودکان کمک کرد تا این دوران سخت را با سلامت روان پشت سر بگذارند و به انسان های مقاوم و امیدوار تبدیل شوند.