شناخت علائم اضطراب و افسردگی در گروه های آسیب پذیر در بحران جنگ

شناخت علائم اضطراب و افسردگی در بحران جنگ

در شرایط جنگ، احساساتی مانند ترس، نگرانی، ابهام، عدم قطعیت، ناامنی، بی اعتمادی و ناامیدی می توانند به بروز اختلالات روانی جدی مانند اضطراب و افسردگی منجر شوند. شناسایی زودهنگام و توجه به علائم نه تنها به ارائه کمک موثر به افراد آسیب پذیر، بلکه در حفظ عملکرد طبیعی افراد، کاهش فشار بر سیستم سلامت، و پیشگیری از پیامدهای بلندمدت فردی و اجتماعی موثر است.

تعریف اضطراب و افسردگی

اضطراب حالتی از نگرانی، ترس یا دلهره بیش از حد و ناراحتی شدید است که معمولا به دلیل استرس طولانی، تروما یا عدم تعادل شیمیایی مغز ایجاد می شود و منجر به تغییر رفتار و علائم جسمی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق، لرزش اندام، گرفتگی عضلات، تنگی نفس یا احساس درد در قفسه سینه می شود. اضطراب بیشتر بر نگرانی در مورد آینده و ترس از رویدادهای احتمالی متمرکز است اضطراب پاسخ کل بدن به تهدید است و تنها زمانی از بین می رود که فرد احساس امنیت کند.

افسردگی، حالتی از کاهش شدید روحیه، احساس غم و بی ارزشی، ناامیدی نسبت به آینده، بی علاقگی به فعالیت های معمول، تغییر در خواب و اشتها، کاهش انرژی، اختلال در تصمیم گیری و حتی افکار مرگ یا خودکشی است. افسردگی بیشتر بر احساس غم و اندوه و ناامیدی در مورد گذشته و حال متمرکز است.

اضطراب و افسردگی مربوط به سن خاصی نیستند و افراد از سنین کودکی تا سالمندی ممکن است به آن دچار می شوند. بر اساس مقالات مرور نظام مند بروز اختلال اضطرابی و افسردگی در کودکان از حدود سن سه سالگی قابل مشاهده است، کودکان در میزان آگاهی و حساسیت نسبت به محرک های اضطراب متفاوت هستند و برخی از کودکان ممکن است مستعدتر باشند و بیشتر احساس اضطراب کنند. با افرایش سن و به ویژه با آغاز نوجوانی میزان بروز اختلالات افزایش می یابد و البته انواع و علایم این اختلالات در بازه های مختلف سنی متفاوت است.

شناخت علائم اضطراب و افسردگی در گروه های سنی مختلف کمک می کند تا با درک شرایط و مشکل فرد مبتلا، بتوان از راهکارهای مناسب برای کاهش آسیب استفاده نمود.

علائم اضطراب در بزرگسالان:

نگرانی مداوم، افکار مزاحم در مورد آینده، بی قراری، احساس خطر بدون دلیل مشخص، دشواری در تمرکز، زودرنجی و تحریک پذیری، تنش عضلانی، تعریق زیاد، لرزش اندام، خشکی دهان، تپش قلب، اختلال در خواب، رفتارهای اجتنابی مانند پرهیز از اخبار یا پرهیز از جمع های خانوادگی، اجتناب از تصمیم گیری، افزایش مصرف مواد محرک مانند چای یا سیگار.

علائم افسردگی در بزرگسالان:

احساس غم عمیق، بی حوصلگی و بی علاقگی به فعالیت های روزانه، از دست دادن انگیزه، خستگی مفرط، بی خوابی یا پرخوابی، کاهش یا افزایش وزن بدون دلیل، کندی در حرکات یا گفتار، افکار مکرر منفی یا احساس گناه، کاهش تمرکز، کناره گیری از جمع، ناتوانی در تجربه لذت، افکار مرگ یا خودکشی.

علایم اضطراب و افسردگی در کودکان متفاوت تر است، آنها ممکن است از ناراحتی خود بابت بیان اضطراب یا افسردگی احساس شرم کنند و یا ممکن است والدین آنقدر مشغول باشند که نتوانند به لحظاتی که فرزندانشان به دنبال راهی برای خروج از نگرانی یا اضطراب هستند، توجه کامل داشته باشند

علائم اضطراب در کودکان:

گریه های بی دلیل، طغیان گریه یا فریاد، تحریک پذیری، شب ادراری، کابوس های مکرر، ترس از تنها خوابیدن، وابستگی شدید به والدین، ترس از جدا شدن از والدین، ناراحتی های شدید مربوط به جدایی، ناآرامی در محیط های ناآشنا، اجتناب از مدرسه یا بازی با همسالان، افزایش شکایات جسمی مثل دل درد، تهوع یا سردرد بدون علت پزشکی، پرش ناگهانی هنگام شنیدن صداهای بلند، مشکلات تمرکز و یادگیری، افزایش بی حوصلگی، تمایل به فرار، مشکل در بیان احساسات، کاهش قابل توجه علاقه به بازی، موضوعات خود ویرانگر در بازی، ناامیدی، ترس از مرگ

علائم افسردگی در کودکان:

غمگینی مداوم، بی علاقگی به بازی یا اسباب بازی های مورد علاقه، کاهش انرژی، افزایش یا کاهش خواب، بی اشتهایی یا پرخوری، انزواطلبی، پرخاشگری یا تحریک پذیری شدید، افکار بی ارزشی یا آسیب به خود، احساس گناه، تمایل به مرگ، کاهش عملکرد تحصیلی، عدم تمایل به ارتباط با دوستان، افت علاقه به مدرسه یا فعالیت های گروهی، کاهش اعتماد به نفس.

نوجوانان به دلیل تغییرات هویتی گروه بسیار پرخطر از نظر ابتلا به اضطراب و افسردگی و عوارض آن هستند.

علائم اضطراب در نوجوانان:

نگرانی زیاد درباره آینده، پیگیری وسواس گونه رسانه ها، ترس از مرگ خود یا اطرافیان، بی قراری، دشواری در خواب، تپش قلب، احساس خفگی یا درد قفسه سینه، ناتوانی در تمرکز در کلاس یا مطالعه، دوری از جمع های اجتماعی، رفتارهای کنترل گرانه مثل اطمینان طلبی مکرر، افزایش تنش در روابط خانوادگی.

علائم افسردگی در نوجوانان:

گوشه گیری، کاهش تمایل به تعامل با خانواده یا دوستان، بی علاقگی به سرگرمی های سابق مانند ورزش، هنر یا موسیقی، مصرف افراطی از شبکه های اجتماعی، اختلال خواب، کاهش انرژی، احساس بی ارزشی، بیان افکار منفی درباره زندگی یا آینده، کاهش عملکرد تحصیلی، خودآزاری جسمی یا کلامی، رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد، بی تفاوتی نسبت به ظاهر یا بهداشت شخصی.

سالمندان به دلیل تنهایی یا ناتوانی گروه در معرض آسیب از نظر ابتلا به اضطراب و افسردگی می باشند

علائم اضطراب در سالمندان:

نگرانی مفرط درباره تامین غذا، دارو یا آینده فرزندان، بی قراری، زودرنجی، اختلال در خواب، تکرار مکرر خاطرات تلخ جنگ های گذشته، واکنش شدید به صداهای بلند یا اخبار نگران کننده، بی نظمی در رفتار روزمره، دشواری در تمرکز، تحریک پذیری نسبت به تغییرات محیط.

علائم افسردگی در سالمندان:

احساس بی ارزشی، کاهش تمایل به غذا خوردن یا کاهش وزن، بی علاقگی به فعالیت های گذشته مانند باغبانی یا معاشرت، بی حسی عاطفی، خواب زیاد یا بی خوابی، ناتوانی در بلند شدن از رختخواب، کاهش ارتباط با اعضای خانواده، احساس مزاحم بودن یا سربار بودن، صحبت درباره مرگ یا نداشتن امید به آینده.

زنان باردار و مادران با مسئولیتی دو چندان از نظر حفظ سلامت جسمی و روانی خود و فرزندانشان برای پیشگیری از اضطراب و افسردگی نیازمند تاب آوری بالاتر و همچنین دریافت توجه و حمایت از خانواده، محیط کار و جامعه می باشند.

علائم اضطراب در زنان باردار:

ترس از سلامت جنین در شرایط بحران، کابوس های شبانه، بی خوابی، تپش قلب، حرکات غیرارادی اندام ها، نگرانی دائمی درباره امکانات درمانی، احساس ناتوانی در مراقبت از خود یا دیگران، سردردهای تنشی، کاهش تمرکز، نگرانی درباره زایمان در بحران.

علائم افسردگی پس از زایمان:

بی علاقگی به نوزاد یا مراقبت از او، احساس گناه شدید بابت وضعیت کودک، گریه های مکرر، ناامیدی نسبت به آینده، بی میلی به شیر دادن، کاهش انرژی، خستگی زیاد، اختلال در خواب حتی زمانی که کودک خواب است، فاصله گرفتن از همسر یا اعضای خانواده، افکار منفی درباره توانایی مادری.

دکتر لیدا جراحی، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود بسیار مهم است که نگرانی ها و علایم افراد نادیده یا کم اهمیت جلوه داده نشود. پیشگیری همواره مقدم بر درمان است و در صورت رخداد اختلال، اقدام برای راهکارهای مناسب و حمایت از فرد برای جلوگیری از عوارض و رنج بیشتر مبتلایان، انسانی ترین وظیفه است.