نقش محیط فیزیکی کلاس درس در افزایش مشارکت گروهی دانش آموزان
یکی از چالش های مهم در نظام آموزشی، کاهش مشارکت فعال دانش آموزان در فعالیت های گروهی است. در بسیاری از کلاس ها، به ویژه در مقاطع ابتدایی و متوسطه اول، دانش آموزان به جای تعامل با یکدیگر، در فضایی منفعل و غیرپویا قرار می گیرند. نگارنده به عنوان معلم مقطع متوسطه، طی یک سال تحصیلی اقدام به بازآفرینی محیط فیزیکی کلاس برای افزایش مشارکت دانش آموزان نمود. هدف این تغییر، ارتقای تعامل، مسئولیت پذیری و احساس تعلق دانش آموزان در فعالیت های گروهی بود.
در گام نخست، نحوه چیدمان میز و صندلی ها از حالت سنتی ردیفی به فرم دایره ای و نیم دایره ای تغییر یافت. دیوارها با رنگ های شاد و محرک تزئین شدند، تابلوهایی برای گروه ها نصب شد و یک فضای مشترک برای ارائه فعالیت های گروهی ایجاد شد. همچنین در هر هفته، گروه های مختلف مسئول انجام یک بخش از فعالیت ها بودند. نتایج مشاهده ای و بازخوردهای کیفی نشان داد که میزان مشارکت دانش آموزان به ویژه افراد کم حرف و گوشه گیر به طور چشمگیری افزایش یافت. آن ها با اعتماد به نفس بیشتری صحبت می کردند و نقش فعالتری در گروه ایفا می کردند.
این تجربه نشان می دهد که اصلاح محیط فیزیکی کلاس نه تنها جنبه زیبایی شناختی دارد، بلکه تاثیر عمیقی بر یادگیری مشارکتی، حس تعلق و انگیزه تحصیلی دانش آموزان خواهد داشت. از این رو، پیشنهاد می شود مدیران مدارس و معلمان با کمترین هزینه و با نگاهی نو به فضای کلاس، زمینه ساز تحول در رفتار و یادگیری دانش آموزان شوند.