کاربردهای نوین هوش مصنوعی در ورزش

در دهه اخیر، هوش مصنوعی (AI) به یکی از ابزارهای راهبردی در تحول ساختارها و فرآیندهای ورزشی تبدیل شده است. برخلاف گذشته که بیشتر کاربردهای آن به آنالیز بازی و پیش بینی نتایج محدود می شد، امروزه این فناوری در حوزه هایی نظیر سلامت ورزشکار، توسعه عملکرد، طراحی تمرینات اختصاصی، شناسایی استعداد، تجربه تماشاگر و حتی مدیریت باشگاه ها نقش آفرین شده است.

یکی از تحولات چشمگیر، به کارگیری الگوریتم های یادگیری ماشین برای تحلیل دقیق داده های بیومکانیکی و فیزیولوژیکی ورزشکاران است. این تحلیل ها به مربیان کمک می کند تا با مدل سازی دقیق حرکات، نقاط ضعف بدنی ورزشکار را پیش بینی کرده و از بروز آسیب های ورزشی جلوگیری کنند. برای مثال، پلتفرم های هوشمندی مانند Kitman Labs با ترکیب داده های تمرینی، الگوهای خواب، تغذیه و ریکاوری، برنامه ای شخصی سازی شده برای کاهش ریسک آسیب ارائه می دهند (Farrow et al., 2023).

از سوی دیگر، تشخیص استعدادهای ورزشی از طریق هوش مصنوعی به ابزاری موثر در سیستم های استعدادیابی تبدیل شده است. با پردازش ویدئوهای تمرینی کودکان و نوجوانان، سیستم های هوشمند می توانند الگوهای حرکتی، واکنش پذیری، سرعت تصمیم گیری و هماهنگی عضلانی را آنالیز کرده و پروفایلی تطبیقی برای استعدادسنجی تولید کنند. این قابلیت به ویژه در کشورهایی که زیرساخت های محدود دارند، راهکاری نوآورانه برای توسعه عدالت ورزشی محسوب می شود (جلالی و سهرابی، ۱۴۰۳).

همچنین، مدیریت داده محور باشگاه های ورزشی با پشتیبانی از AI بهینه سازی شده است. باشگاه هایی مانند بایرن مونیخ و منچسترسیتی از الگوریتم های هوش مصنوعی برای تحلیل وفاداری تماشاگران، رفتار خرید بلیت و فروش کالاهای هواداری بهره می برند. این مدل ها نه تنها باعث افزایش درآمد باشگاه ها شده اند بلکه به طراحی تجربه ای شخصی سازی شده برای تماشاگر منجر شده اند (Klaassen et al., 2024).

در حوزه داوری نیز، فناوری های مبتنی بر بینایی رایانه ای مانند سیستم VAR و Hawk-Eye که توسط هوش مصنوعی پردازش می شوند، دقت و انصاف را در مسابقات بالا برده اند. پیش بینی می شود در آینده نزدیک، با توسعه مدل های زبانی و تصویری ترکیبی، حتی رفتارهای مشکوک به تخلف ورزشی نیز به صورت خودکار شناسایی شوند.

در نهایت، هوش مصنوعی نقش فرهنگی و اجتماعی تازه ای نیز در ورزش یافته است. تولید محتوا، ترجمه زنده، روایت بازی و تعامل با هواداران در فضای متاورس با ابزارهای AI مانند مدل های زبانی (ChatGPT)، تجربه ای جدید از مصرف ورزش برای مخاطب عام ایجاد کرده است.

در ایران نیز ظرفیت های گسترده ای برای استفاده از AI در ورزش وجود دارد، اما ضعف زیرساخت، کمبود نیروی متخصص، و نبود سیاست گذاری یکپارچه، موانع مهمی در بهره گیری حداکثری از این فناوری به شمار می آید. طراحی پلتفرم ملی هوش مصنوعی در ورزش با محوریت مراکز استعدادیابی، کلینیک های پزشکی ورزشی، و باشگاه های حرفه ای می تواند گام مهمی در این مسیر باشد.

منابع

• Farrow, D., Robertson, S., & Coutts, A. (2023). Artificial intelligence applications in sport: From talent detection to injury prediction. Journal of Sports Science & Technology, 18(2), 75–88.
• Klaassen, B., Jansen, R., & van der Kamp, J. (2024). Smart Stadiums and Fan Engagement: The Role of AI in Professional Football. European Journal of Sport Management, 12(1), 45–62.
• جلالی، م.، و سهرابی، ع. (۱۴۰۳). «کاربرد الگوریتم های هوش مصنوعی در فرآیند استعدادیابی ورزشی». فصلنامه مدیریت ورزش ایران، ۱۶(۲)، ۲۱–۳۸.
• یوسفی، س. (۱۴۰۲). «هوش مصنوعی و آینده داوری ورزشی: از VAR تا قضاوت خودکار». مجله دانش و فناوری ورزش، ۹(۱)، ۴۹–۵۸.