معماری هم تنیده با طبیعت: از منظر مصنوع تا زیست سازگار

معماری هم تنیده با طبیعت: از منظر مصنوع تا زیست سازگار

معماری آینده نه بنایی جدا از طبیعت، بلکه بخشی از آن است. «معماری هم تنیده با طبیعت» (Nature-Entwined Architecture) مفهومی در حال رشد است که از ساختن در دل طبیعت فراتر می رود و به خلق سامانه هایی می پردازد که با طبیعت هم زیست، هم تنفس و هم رشد هستند.

بر خلاف دیدگاه های سنتی که طبیعت را به مثابه پس زمینه ای زیباشناسانه در نظر می گیرند، رویکرد هم تنیده، طبیعت را عنصر اصلی سازنده در فرآیند طراحی می داند. در اینجا هدف فقط افزودن درخت یا دیوار سبز نیست، بلکه طراحی سیستمی زنده است که رفتارهای طبیعی را در سازه جذب، بازتولید و گسترش می دهد (Capestro et al., 2022).

برای مثال، پروژه Bosco Verticale در میلان نمونه ای شاخص از یک برج سبز است که با بیش از ۹۰۰ درخت و ۲۰۰۰ گیاه، نه تنها زیبایی، بلکه کاهش گرمایش شهری، فیلتراسیون هوا، تعدیل رطوبت و بهبود سلامت روان را در پی داشته است. در نمونه ای دیگر، معمارانی چون Stefano Boeri، Michael Pawlyn یا Jeanne Gang تلاش کرده اند طراحی را به سطح اکوسیستم ارتقا دهند، جایی که بناها به عنوان عناصر فعال در چرخه های طبیعی (آب، کربن، نور) ایفای نقش می کنند.

در این رویکرد، ساختمان ها می توانند همچون پوست زنده تنفس کنند، آب باران را جمع آوری و بازیافت نمایند، و حتی تولید انرژی سبز داشته باشند. تکنولوژی هایی مانند فتوولتائیک های ارگانیک، نمای زنده (bio-facades)، مصالح زنده ی رشدپذیر (مانند قارچ ها یا بتن زیستی)، امکان خلق ساختمان هایی را فراهم کرده اند که بخش طبیعی از چرخه اکولوژیکی هستند، نه دشمن آن (Ramzy & Fathy, 2021).

ایران با اقلیم متنوع و سنت هایی چون باغ ایرانی، ساباط ها، حیاط های مرکزی و معماری خاک ساز، از ظرفیت های غنی برای بازخوانی این معماری برخوردار است. با این حال، در معماری معاصر، طبیعت اغلب در حد تزئین یا «سبک زندگی لاکچری» تقلیل یافته است.

معماری هم تنیده با طبیعت، دعوتی است برای طراحی فضاهایی که هم به جسم انسان پاسخ می دهند و هم با روح زمین در گفت وگو هستند. این نه صرفا بازگشت به طبیعت، بلکه پیشروی به سوی گونه ای از معماری زیست سازگار، حافظ سلامت روان، و هم آهنگ با ریتم های زمین است.