چالش های حقوقی فسخ عملی و قراردادهای همپوشان در فوتبال ایران

هوالعلیم

چالش های حقوقی فسخ عملی و قراردادهای همپوشان در فوتبال ایران 

مقدمه 

پرونده باشگاه فرهنگی ورزشی هوادار علیه باشگاه آرمان گهر سیرجان و بازیکن علی وزیری، نمونه ای از چالش های حقوقی در قراردادهای ورزشی است که حول محور فسخ غیرموجه، غرامت، و محرومیت بازیکن مطرح شده است. این یادداشت با استناد به مقررات نقل و انتقالات فدراسیون فوتبال ایران (مصوب ۱۳۹۶) و اصول حقوقی مرتبط، به بررسی مستندات و تصمیم کمیته وضعیت بازیکنان می پردازد.

تحلیل مستندات و ادله پرونده 

۱. اعتبار قرارداد اولیه 

کمیته با استناد به بند ۱۹ مقررات نقل و انتقالات، قرارداد بین بازیکن و باشگاه هوادار را معتبر دانسته است. این بند شرایط شکلی قرارداد (مشخصات طرفین، مدت، مبلغ، و امضا) را الزامی می داند. همچنین، بند ۱۰ ماده ۱۹ تاکید دارد که عدم ثبت قرارداد، بی اعتباری آن را در پی ندارد. این رویکرد با اصول حقوقی قاعده لزوم قراردادها (ماده ۲۱۹ قانون مدنی ایران) و حقوق بین المللی فوتبال (ماده ۱۷ مقررات FIFA) همسو است.

۲. ماهیت فسخ عملی و قرارداد همپوشان

 ادعای خواهان مبتنی بر فسخ عملی قرارداد توسط بازیکن بود، اما کمیته با استناد به ماده ۱۴ مقررات، این ادعا را قابل رسیدگی ندانست، زیرا فسخ عملی در مقررات داخلی تعریف نشده است. در عوض، کمیته انعقاد قرارداد همزمان با باشگاه آرمان گهر را نقض بند ۷ ماده ۱۹ دانست که بر لزوم احترام به قراردادهای موجود تاکید دارد. این تصمیم با رویکرد Dual Contract در حقوق ورزشی مطابقت دارد که انعقاد قراردادهای موازی را نقض تعهدات می داند.

۳. محرومیت بازیکن 

کمیته بازیکن را مشمول بند ۴ ماده ۱۸ (محرومیت موقت) دانست. این تصمیم مبتنی بر اصل بازدارندگی است تا از نقض سیستماتیک قراردادها جلوگیری شود. رویکرد مشابهی در ماده ۱۷ مقررات FIFA و آرای CAS (دیوان حل اختلاف ورزشی) مشاهده می شود.

۴. تعیین غرامت 

کمیته با وجود پیش بینی غرامت پنج برابری در قرارداد، این میزان را گزاف تشخیص داد و مبلغ ۸ میلیون ریال را تعیین کرد. این تصمیم بر اساس اصل تناسب و بند ۱۸ ماده ۱۸ مقررات (تعهد به پرداخت غرامت در صورت فسخ غیرموجه) اتخاذ شد. همچنین، باشگاه جدید به عنوان تحریک کننده نقض قرارداد (بند ۱۲ ماده ۱۸) به پرداخت تضامنی محکوم شد که رویکردی مشابه تئوری تداخل منافع در حقوق قراردادها دارد.

نقاط قوت و ضعف رای

نقاط قوت: 

تاکید بر اعتبار قراردادهای شفاهی/ثبت نشده مطابق مقررات FIFA.

تطبیق با اصول حقوقی بین المللی مانند لزوم جبران خسارت متناسب.

رعایت اصل تناظر با ابلاغ مدارک به خواندگان.

نقاط ضعف:

 ابهام در محاسبه غرامت: عدم شفافیت در روش محاسبه مبلغ ۸ میلیون ریال.

عدم بررسی ادله باشگاه جدید در رد اتهام تحریک به نقض قرارداد.

تضاد ظاهری با ماده ۱۷ FIFA که غرامت را مبتنی بر ارزش واقعی بازیکن می داند.

پیشنهادهای کاربردی 

۱. اصلاح مقررات داخلی: تعریف دقیق تر «فسخ عملی» و شیوه محاسبه غرامت.

 ۲. آموزش حقوقی به باشگاه ها: تبیین ضرورت اطلاع رسانی به باشگاه قبلی پیش از مذاکره (بند ۹ ماده ۱۹). 

۳. استفاده از داوری ورزشی: ارجاع پرونده های پیچیده به نهادهای بی طرف مانند CAS.

جمع بندی 

رای صادره با تکیه بر مقررات داخلی و اصول حقوقی، گامی مثبت در جهت نظم بخشی به قراردادهای ورزشی است، اما نیازمند اصلاحاتی در شفاف سازی معیارهای تعیین غرامت و تعادل بین حقوق باشگاه ها و بازیکنان می باشد. این پرونده می تواند به عنوان راهنمای رویه ای برای موارد مشابه در آینده مورد استناد قرار گیرد.

منابع:

مقررات نقل و انتقالات فدراسیون فوتبال ایران (۱۳۹۶).

ماده ۱۷ مقررات FIFA (وضعیت بازیکنان).

آرای دیوان CAS در پرونده های Webster و Matuzalem.

قانون مدنی ایران

مصطفی لطفی.پژوهشگر حقوق فوتبال