تاب آوری رسانه چیست؟
رسانه ها در دنیای پرتلاطم و متغیر امروزی، با چالش ها و تهدیدهای بی شماری روبرو هستند؛ از بحران های اقتصادی و سیاسی گرفته تا بحران های فناورانه و اجتماعی.
در چنین شرایطی، تاب آوری رسانه مفهومی کلیدی برای حفظ پایداری و بقای رسانه ها است. این مقاله به واکاوی مفهوم تاب آوری رسانه، اهمیت آن و راهکارهای تقویت این ویژگی خواهد پرداخت.
تاب آوری رسانه چیست؟
تاب آوری رسانه به توانایی یک رسانه برای عبور از بحران ها، شوک ها و تغییرات ناگهانی و بازگشت به حالت اولیه یا حتی وضعیت بهتر اطلاق می شود.
این تاب آوری می تواند در برابر رویدادهای داخلی مانند تغییرات کارکنان یا سیاست های سازمانی، و یا بحران های خارجی نظیر حملات سایبری، فیک نیوز (اخبار جعلی)، فشارهای سیاسی یا آسیب های مالی معنا پیدا کند.
تاب آوری رسانه تنها به معنای مقابله با بحران نیست، بلکه شامل توانایی پیش بینی بحران ها، برنامه ریزی قبلی، تمهید و اتخاذ تصمیمات درست در شرایط بحرانی و نهایتا بازیابی و پیشرفت پس از بحران نیز می شود.
اهمیت تاب آوری در رسانه ها
رسانه ها نقش مهمی در اطلاع رسانی، فرهنگ سازی و شکل دهی افکار عمومی ایفا می کنند. اهمیتی که رسانه ها در جوامع امروزی دارند، لزوم برخورداری آن ها از ویژگی هایی چون پایداری، انعطاف و تاب آوری را بیش از پیش آشکار می کند. اهمیت تاب آوری رسانه ای را می توان در چند زمینه خلاصه کرد:
- حفظ اعتماد عمومی: رسانه هایی که در شرایط بحران همواره در کنار مردم هستند و اطلاعات صحیح، قابل اعتماد و به روز ارائه می دهند، اعتماد و توجه مخاطبان خود را حفظ می کنند.
- پیشگیری از سقوط و فروپاشی: بسیاری از رسانه ها در بحران های مالی یا اجتماعی به دلیل نداشتن آمادگی قبلی، به سرعت سقوط می کنند. تاب آوری رسانه از وقوع چنین مشکلاتی جلوگیری می کند.
- حفظ استقلال و بی طرفی: رسانه هایی که تاب آوری بالایی دارند، کمتر تحت تاثیر قدرت های سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی قرار می گیرند.
عوامل موثر بر تاب آوری رسانه
تاب آوری رسانه یک ویژگی ایستا نیست و عوامل متعددی در تقویت یا تضعیف آن نقش دارند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- ساختار سازمانی: وجود ساختارهای منعطف و قابل تغییر از جمله ویژگی های مهم رسانه های تاب آور است.
- تنوع منابع درآمد: تکیه بر یک منبع درآمدی می تواند رسانه را آسیب پذیر کند. رسانه های تاب آور از مدل های متنوع درآمدی بهره می برند.
- فناوری و نوآوری: استفاده از فناوری های نوین و به روزرسانی دائمی، تاب آوری رسانه را در برابر تهدیدات فناورانه تقویت می کند.
- آموزش و توسعه منابع انسانی: پرورش نیروی انسانی خلاق و آموزش دیده از آسیب های غیرمنتظره جلوگیری می کند.
- ارتباط با جامعه: رسانه های تاب آور، ارتباط قوی و مستمر با مخاطبان دارند و همواره بازخوردها را دریافت و تحلیل می کنند.
راهکارهای تقویت تاب آوری رسانه
برای ارتقا و تقویت تاب آوری رسانه باید اقدامات عملی متعددی در دستور کار قرار گیرد، از جمله:
- تنوع بخشی به محتوا و مخاطبان: تمرکز روی موضوعات و فرمت های متنوع محتوا، رسانه را از آسیب پذیری نسبت به یک حوزه خاص محافظت می کند.
- آمادگی و مدیریت بحران: پیش بینی بحران های احتمالی و تدوین برنامه های مدیریت بحران.
- استفاده از ابزارهای تحلیل و پایش: بکارگیری فناوری های تحلیل داده و پایش مستمر فضای رسانه ای برای شناسایی تهدیدها و فرصت ها.
- برقراری همکاری های گسترده: ایجاد ارتباط و همکاری با سایر رسانه ها، انجمن ها و نهادهای تخصصی برای به اشتراک گذاری تجربیات و حمایت های متقابل.
- حمایت از پرسنل و ارتقای دانش: برگزاری کارگاه ها و دوره های آموزشی برای ارتقای مهارت های حرفه ای و ارزش گذاری بر سلامت روانی کارکنان.
چالش های تاب آوری رسانه در ایران
در ایران، رسانه ها با موانع خاصی از جمله محدودیت های قانونی، فشارهای سیاسی، کمبود منابع مالی و گسترش فیک نیوز مواجه اند.
به همین دلیل، تاب آوری رسانه در این بستر از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نیازمند توجه و سرمایه گذاری جدی تر است.
برخی راهکارهای ویژه در این زمینه شامل ایجاد اتحادیه های رسانه ای، حمایت دولت از استقلال رسانه ها و ترویج سواد رسانه ای در جامعه است.
نتیجه گیری
تاب آوری رسانه نه تنها یک ضرورت برای حفظ حیات رسانه هاست بلکه شرط لازم برای ایفای نقش موثر و تاثیرگذار آن ها در جامعه است.
رسانه هایی که بتوانند خود را با تغییرات و بحران های پیش رو سازگار کنند، آینده روشنی خواهند داشت.
بنابراین، سرمایه گذاری در آموزش، فناوری، تنوع درآمدی و تعامل با مخاطبان می تواند گام بلندی در مسیر تاب آوری رسانه ها باشد و آنان را برای مواجهه با چالش های آینده آماده سازد.