تاب آوری رسانه ، تعریف و اهمیت آن در عصر دیجیتال
تاب آوری رسانه ، تعریف و اهمیت آن در عصر دیجیتال
تاب آوری رسانه ، تعریف و اهمیت آن در عصر دیجیتال عنوان موضوعی که بقلم عفت حیدری روانشناس اجتماعی و دارنده نشان ” فرهنگ یار تاب اوری ایران ” میخوانیم .
تاب آوری رسانه یا “رسانه تاب آوری” به توانایی سازمان ها و نهادهای رسانه ای در مواجهه با چالش های فناوری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اطلاق شده است.
در دنیای امروز که تغییرات سریع و بحران های پیچیده به بخشی از واقعیت رسانه تبدیل شده، تاب آوری رسانه به عنوان یک ضرورت استراتژیک شناخته می شود. این مفهومعلاوه بر اینکه شامل مقاومت در برابر فشارهاست بر بهبودی سریع پس از بحران و سازگاری با شرایط جدید را نیز نظارت دارد. رسانه های تاب آور قادرند در شرایط ناپایدار، اعتماد مخاطبان را حفظ کنند و نقش خود را به عنوان ناظران دموکراسی ایفا نمایند.
در این مقاله، عناصر کلیدی تشکیل دهنده تاب آوری رسانه بررسی می شود.
۱. زیرساخت فناوری انعطاف پذیر
اولین عنصر حیاتی در رسانه تاب آوری، زیرساخت دیجیتال پیشرفته و انعطاف پذیر است. رسانه ها برای مقابله با حملات سایبری، قطعی های شبکه یا تحولات فناوری نیازمند سیستم هایی هستند که به سرعت قابل ارتقا و ترمیم باشند. استفاده از پلتفرم های ابری، هوش مصنوعی برای تحلیل داده ها و ابزارهای امنیتی چندلایه، از جمله راهکارهای کلیدی است. همچنین، تنوع در کانال های انتشار محتوا (مانند وبسایت، اپلیکیشن و شبکه های اجتماعی) باعث کاهش وابستگی به یک بستر خاص می شود. این انعطاف پذیری فناورانه، امکان ادامه فعالیت حتی در شرایط بحرانی را فراهم می کند.
۲. تنوع منابع درآمدی
اقتصاد پایدار دومین رکن رسانه تاب آوری است. وابستگی صرف به درآمدهای تبلیغاتی یا حمایت های دولتی، رسانه ها را در برابر نوسانات بازار آسیب پذیر می کند. راهکارهایی مانند اشتراک گذاری محتوای پولی، تولید محصولات آموزشی، برگزاری رویدادها و جذب کمک های مردمی، تنوع درآمدی ایجاد می کنند. علاوه بر این، همکاری با کسب وکارهای محلی و بین المللی می تواند امنیت مالی را افزایش دهد. رسانه های تاب آور با ایجاد مدل های درآمدی ترکیبی، ریسک وابستگی به یک منبع را کاهش داده و در بلندمدت پایدار می مانند.
۳. محتوای متنوع و سازگار با نیاز مخاطب
سومین عنصر تاب اوری رسانه ،تولید محتوای متنوع و مرتبط است. رسانه ها باید نیازهای مخاطبان متنوع را درک کرده و محتوایی تولید کنند که هم آموزشی، هم سرگرم کننده و هم انتقادی باشد. استفاده از فرمت های مختلف مانند پادکست، ویدیوهای کوتاه و گزارش های تعاملی، جذابیت محتوا را افزایش می دهد.
بدیهی است سازگاری محتوا با تحولات اجتماعی (مانند بحران های محیط زیستی یا تغییرات سیاسی) موجب افزایش اعتبار رسانه می شود. رسانه تاب آور همواره بازخورد مخاطبان را تحلیل می کند و محتوا را به روزرسانی می نماید تا ارتباط خود را با جامعه حفظ کند.
۴. حکمرانی شفاف و ساختار سازمانی چابک
حکمرانی کارآمد و ساختارهای سازمانی انعطاف پذیر، چهارمین جزء رسانه تاب آوری است. شفافیت در مدیریت، تصمیم گیری جمعی و حذف سلسله مراتب طولانی، سرعت پاسخگویی به بحران ها را افزایش می دهد. آموزش مداوم کارکنان، ایجاد تیم های چندتخصصی و توسعه فرهنگ سازمانی مبتنی بر نوآوری نیز از عوامل موفقیت هستند. علاوه بر این، رسانه های تاب آور برنامه های مدیریت ریسک دارند که سناریوهای احتمالی (مانند سانسور یا کاهش بودجه) را پیش بینی و برای آنها راهکار ذخیره می کنند.
۵. مشارکت اجتماعی و شبکه های همکاری
آخرین عنصر تاب آوری رسانه ، ایجاد شبکه های همکاری محلی و جهانی است. رسانه تاب آور تنها در صورتی می تواند به حیات خود ادامه دهد که با نهادهای مدنی، دانشگاه ها و سایر رسانه ها ارتباطی فعال داشته باشد. این همکاری ها نه تنها منابع جدیدی از اطلاعات و حمایت فراهم می کنند، بلکه در مواقع بحران (مانند بلایای طبیعی یا سرکوب سیاسی) پشتیبانی جمعی ایجاد می نمایند. علاوه بر این، مشارکت مخاطبان در تولید محتوا (شهروند-خبرنگاری) وفاداری جامعه را تقویت کرده و رسانه را به بخشی جدایی ناپذیر از اکوسیستم اجتماعی تبدیل می کند.
عفت حیدری عضو ارشدخانه تاب آوری ایران و مترجم دهها عنوان کتاب در زمینه تاب آوری در پایان آورده است تاب آوری رسانه به مثابه بقا در عصر آشوب است.
رسانه تاب آوری تنها یک استراتژی نیست، بلکه یک فلسفه حیاتی برای ادامه نقش رسانه در عصر مدرن است.
ترکیب فناوری پیشرفته، اقتصاد پایدار، محتوای متنوع، ساختار چابک و مشارکت اجتماعی، شالوده های مقاومت در برابر بحران ها را می سازد. رسانه هایی که این عناصر را درونی می کنند، نه تنها از چالش های دیجیتال جان سالم به در می برند، بلکه به عنوان قطب های اعتماد و آگاهی در جامعه تثبیت می شوند. در جهان امروز، تاب آوری رسانه دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر برای حفظ دموکراسی و آزادی بیان است.