نقش آفرینی زنان در توسعه فرهنگ دوستدار محیط زیست

نقش آفرینی زنان در توسعه فرهنگ دوستدار محیط زیست

به کارگیری توانمندی زنان در توسعه فرهنگ دوستدار محیط زیست ر برای تاب آوری محیط زیست اقدامی استراتژیک و راهبردی است.

تاب آوری محیط زیست به عنوان توانایی اکوسیستم ها برای مقابله با اختلالات و بازیابی حیات، امروزه به یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار تبدیل شده است. در این میان، زنان به عنوان نیمی از جمعیت جهان و محور اصلی تربیت نسل ها، نقشی بی بدیل در تقویت فرهنگ محیط زیستی و افزایش تاب آوری طبیعت ایفا می کنند.این فرصت به نقش زنان در ایجاد جامعه ای سازگار با محیط زیست می پردازد و نشان می دهد چگونه توانمندسازی آنان می تواند به تحقق تاب آوری محیط زیست بینجامد.
زنان به عنوان مربیان فرهنگ محیط زیستی 
زنان به دلیل جایگاه محوری در خانواده و جامعه، نخستین الگوهای رفتاری برای کودکان و نسل جوان محسوب می شوند. آموزش مفاهیمی مانند کاهش مصرف پلاستیک، بازیافت و حفظ منابع طبیعی از طریق مادران و مربیان زن، پایه های فرهنگ محیط زیستی را از سنین پایین تقویت می کند. مطالعات سازمان ملل نشان می دهد در مناطقی که زنان در برنامه های آموزشی محیط زیست مشارکت دارند، نرخ بازیافت تا ۴۰٪ افزایش یافته است. این انتقال دانش نه تنها رفتارهای فردی را اصلاح می کند، بلکه تاب آوری محیط زیست را با ایجاد نگرش مسئولانه در بلندمدت تضمین می نماید.

رهبری زنان در مدیریت پایدار منابع 
 به گزارش میگنا تجربه جهانی ثابت کرده است حضور زنان در سطوح تصمیم گیری، به ویژه در حوزه مدیریت منابع آب، کشاورزی و انرژی، منجر به سیاست های جامع تر و پایدارتر می شود. به عنوان مثال، در پروژه های احیای جنگل های آفریقا، مشارکت زنان در برنامه ریزی، موجب کاهش ۳۰٪ی قطع درختان و افزایش تنوع زیستی شده است. 

زنان به دلیل ارتباط مستقیم با منابع طبیعی در زندگی روزمره، درک عمیق تری از نیازهای محلی و راهکارهای انطباقی دارند. این رویکرد مبتنی بر تجربه، تاب آوری محیط زیست را در برابر بحران هایی مانند تغییرات اقلیمی تقویت می کند.

زنان و نوآوری در اقتصاد سبز 
توانمندسازی اقتصادی زنان از طریق مشاغل سبز، مسیری استراتژیک برای تحقق تاب آوری محیط زیست است. زنان در مناطق روستایی با استفاده از روش های کشاورزی پایدار، مانند کشت ارگانیک یا جمع آوری آب باران، همزمان امنیت غذایی و حفاظت از خاک را بهبود می بخشند. در سطح شهری نیز استارت آپ های زنان محور در حوزه مد پایدار یا انرژی های تجدیدپذیر، الگوهای مصرف را متحول ساخته اند. گزارش UNDP تاکید می کند سرمایه گذاری در کسب وکارهای زیست محور زنان، تا ۱۵٪ به کاهش انتشار کربن کمک می کند.

چالش ها و راهکارهای توانمندسازی زنان 
علیرغم پتانسیل بالای زنان، موانعی مانند دسترسی نابرابر به آموزش، محدودیت مالکیت زمین و نبود حمایت قانونی، مشارکت آنان را محدود می کند. در هند، تنها ۱۳٪ زنان مالک زمین های کشاورزی هستند که این امر برنامه ریزی بلندمدت برای تاب آوری محیط زیست را دشوار می سازد. راهکارهایی مانند ایجاد صندوق های اعتباری ویژه زنان، تدوین قوانین حمایتی و آموزش فناوری های سبز می تواند این شکاف را کاهش دهد. پروژه هایی مانند «بانوان سبز» در کنیا نمونه ای موفق از ترکیب آموزش محیط زیستی با توانمندسازی اقتصادی است.

 آینده تاب آوری محیط زیست: از حرف تا عمل
تقویت نقش زنان نیازمند عزم جهانی و اقدامات عملی است. ادغام جنسیت در سیاست های محیط زیستی، حمایت از شبکه های زنان محلی و استفاده از رسانه ها برای بازتاب دستاوردهای آنان، گام های کلیدی است. سازمان هایی مانند IUCN با طرح «جنسیت و محیط زیست» نشان داده اند که مشارکت زنان می تواند تاب آوری اکوسیستم ها را تا ۶۰٪ افزایش دهد.
خاتمه سخن اینکه تاب آوری محیط زیست بدون بهره گیری از ظرفیت زنان، آرمانی دست نیافتنی خواهد بود؛ چرا که آنان پل ارتباطی بین سنت، نوآوری و طبیعت هستند.
عفت حیدری روانشناس اجتماعی و دارنده نشان فرهنگ یاری تاب آوری ایران در پایان آورده است تاب آوری محیط زیست نه یک انتخاب، که ضرورتی اجتناب ناپذیر در جهان امروز است. زنان با دانش بومی، ظرفیت رهبری و خلاقیت خود، موتور محرکه این تحول هستند. سرمایه گذاری بر توانمندی های آنان، تضمینی برای آینده ای است که در آن انسان و طبیعت در هماهنگی پایدار به سر می برند