جاذبه سبز: بررسی علل علاقه گردشگران ایرانی به سفر به استان های شمالی کشور با تاکید بر گردشگری طبیعت محور (اکوتوریسم)

جاذبه سبز: بررسی علل علاقه گردشگران ایرانی به سفر به استان های شمالی کشور با تاکید بر گردشگری طبیعت محور (اکوتوریسم)

چکیده:
استان های شمالی ایران همواره از محبوب ترین مقاصد گردشگری داخلی محسوب می شوند. این پژوهش با هدف بررسی دلایل گرایش ایرانی ها به سفر به این مناطق، با تمرکز بر مفهوم گردشگری سبز یا اکوتوریسم، انجام شده است. نتایج اولیه نشان می دهد که تمایل به تجربه طبیعت بکر، فرار از آلودگی شهری، و جذابیت اقلیم معتدل و پوشش گیاهی متراکم از مهم ترین عوامل جذب گردشگران به شمال کشور است. این مقاله بر اساس داده های میدانی، مصاحبه ها و مرور منابع، فرضیه هایی را ارائه می دهد که می توانند مبنای سیاست گذاری توسعه پایدار گردشگری در این نواحی باشند.

مقدمه:
در دهه های اخیر، سفر به استان های شمالی کشور (مازندران، گیلان و گلستان) به یکی از پرطرفدارترین الگوهای سفر داخلی تبدیل شده است. این علاقه نه تنها به خاطر جاذبه های طبیعی این مناطق، بلکه به دلایل روان شناختی، اجتماعی و محیط زیستی نیز قابل تحلیل است. سوال اساسی این پژوهش آن است که آیا این گرایش، نشانه ای از تمایل فزاینده مردم به گردشگری سبز (اکوتوریسم) است یا تنها یک رفتار تکراری مبتنی بر عادت و تبلیغات فرهنگی-رسانه ای؟

فرضیه ها:
1. فرضیه اول: مسافرت به استان های شمالی بیشتر به دلایل اکولوژیکی (طبیعت، آب وهوا، پوشش گیاهی) انجام می شود تا جاذبه های فرهنگی.
2. فرضیه دوم: افراد از کلان شهرها (به ویژه تهران) به شمال کشور سفر می کنند تا از آلودگی، ترافیک و فشارهای روانی زندگی شهری فاصله بگیرند.
3. فرضیه سوم: بخش عمده ای از گردشگران، مفهوم گردشگری سبز یا اکوتوریسم را نمی شناسند، اما رفتار آن ها به صورت ناخودآگاه با اصول آن منطبق است.
4. فرضیه چهارم: توسعه زیرساخت های گردشگری در مناطق شمالی، بیش از آنکه متناسب با ظرفیت های محیطی باشد، مبتنی بر نیازهای بازار است؛ که این امر می تواند آسیب زا باشد.

روش تحقیق:
روش تحقیق این مطالعه کیفی–کمی است. اطلاعات از طریق پرسش نامه ، مصاحبه با گردشگران و کارشناسان گردشگری و همچنین تحلیل محتوای شبکه های اجتماعی در فصل های پرتردد (بهار و تابستان ۱۴۰۳) گردآوری شده اند.

نتایج اولیه:
بیش از ۷۰٪ پاسخ دهندگان، طبیعت و آرامش شمال را دلیل اصلی سفر عنوان کرده اند.
تنها ۱۵٪ افراد آشنایی دقیقی با مفهوم اکوتوریسم داشتند، اما بیش از ۶۰٪ فعالیت های آنان (مانند پیاده روی در جنگل، بازدید از آبشارها، و خرید محصولات محلی) با اصول گردشگری سبز هم راستا بود.

برخی مناطق دچار تخریب محیط زیستی شده اند که ناشی از نبود مدیریت پایدار گردشگری است.

نتیجه گیری:
سفر به استان های شمالی ایران، علاوه بر نیاز روانی و طبیعی انسان به طبیعت، نشانه ای از گرایش غیررسمی و ناخودآگاه به گردشگری سبز در ایران است. آموزش و آگاهی بخشی می تواند این گرایش را تقویت کرده و از آسیب های زیست محیطی در آینده جلوگیری کند. این روند، فرصتی است برای توسعه اکوتوریسم واقعی در کشور، به شرط آنکه برنامه ریزی اصولی و مبتنی بر ظرفیت سنجی صورت گیرد.