افول شغل سردفتری با قانون تسهیل صدور مجوز کسب و کار

افول شغل سردفتری با قانون تسهیل مجوز کسب و کار

بدون شک ،شغل دفتری یکی از بهترین و محبوبترین مشاغل بالاخص در شاخه علوم انسانی بود .شغلی که با تنظیم اسناد مالی و غیر مالی،رهنی و قطعی و شرطی و اسناد حقوقی مرتبط بود و سردفتر اسناد رسمی ،شخصی موجه و مورد اعتماد بین جامعه بود .متاسفانه در سالهای اخیر (از 1400 به بعد ) با تصویب قانون تسهیل صدور مجوز کسب و کار که در زمان آقای رئیسی تصویب شد این شغل و مشاغل دیگر بمانند وکالت ،رو به افول و نابودی گذاشتند.قبل از تصویب قانون مذکور ،سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بر حسب افزایش جمعیت ،سردفتر اسناد رسمی پذیرش مینمود اما ماده 3 قانون صدور مجوز کسب و کار ،نه تنها به این شغل وجاهت بیشتر نداد بلکه با افزایش بی رویه دفاتر اسناد رسمی ،درآمد خیل کثیری از دفاتر اسناد رسمی را ازبین برد و عملا سردفتر و دفتریاران بی درآمد را جایگزین لیسانسیه های حقوق بیکار نمود .ماده 3 قانون مذکور،ماده 3 قانون دفاتر اسناد رسمی را بدین شکل تغییر داد " سازمان ثبت اسناد و املاک کشور موظف است هر ساله از طریق سازمان سنجش آموزش کشور نسبت به برگزاری آزمون سردفتری و دفتریاری اقدام نماید. داوطلبانی که حداقل هفتاد درصد (70%) امتیاز میانگین نمرات یک درصد (1%) حائزان بالاترین امتیاز را کسب کنند به عنوان پذیرفته شده، جهت طی مراحل مقتضی به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور معرفی می شوند. هرگونه انتقال امتیاز موضوع این ماده از جمله انتقال امتیاز موضوع ماده(69) این قانون منوط به قبولی انتقال گیرنده در آزمون مذکور است.دو ایراد بزرگ بر این ماده قانونی وارد است 

الف)حسب ماده 5 سابق قانون دفاتر اسناد رسمی ،جذب سردفتر بر اساس جمعیت بود که کاری صحیح و کارشناسی بود .اما در قانون صدور مجوزها ،این مهم در نظر گرفته نشده و سازمان ثبت اسناد و املاک را موظف نموده که هر ساله ،نسبت به جذب سردفتر و بصورت نامحدود اقدام نماید که نتیجه آن ،نابودی شغل سردفتری ،عدم درآمد خیل کثیری از دفاتر اسناد رسمی ،ایجاد رانت و رابطه بازی در ارجاع اسناد به برخی دفاتر و ایجاد فساد اداری،ایجاد شرایط جهت بوجود آمدن جعل اسناد بدلیل نبود درآمد،ایجاد رقابت ناسالم بین دفاتر اسناد رسمی،تلاش در جهت تنظیم هر نوع سند(و لو غیر حقوقی )در جهت جلب رضایت مراجعه کنندگان به دفاتر اسناد رسمی و.....که همگی از آثار و نتایج قانون صدور مجوزها بوده و خواهد بود این در حالیست که قانون دفاتر اسناد رسمی ،قبلا جذب سردفتر اسناد رسمی را منوط به ایجاد شرایطی میدانست بدین شرح :

حد نصاب جمعیت برای تاسیس دفترخانه  در شهرها و بخش هایی که جمعیت آنها کمتر ازپانزده هزار نفر باشد یک دفترخانه ی اسناد رسمی تاسیس می شود و در جاهایی که جمعیت آن بیشتر است برای حداقل هر پانزده هزارنفر و حداکثر هر بیست هزار نفر یک دفتر خانه تاسیس خواهد شد ، در مورد پانزده هزاریا بیست هزار نفر ،آمار در آمد حاصل از حق الثبت معاملات یک دفتر خانه ملاک خواهد بودیعنی اگر در آمد حق الثبت دفتر خانه کم باشد برای هر بیست هزار نفر یک دفترخانه و اگر زیاد باشد برای هر پانزده هزار نفر یک دفتر خانه تشکیل می گردد . اگر حجم معاملات و در آمد حق الثبت یک دفتر خانه به قدری زیاد باشد که افزایش تعداد دفتر خانه ها را ایجاب نماید به پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و تصویب شورای عالی قضایی *حداکثر تا دو دفتر خانه به دفاتر موجود در هر حوزه ثبتی* می توان اضافه نمود.(ماده 5قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتر یاران و تبصره آن )

ب )باید توجه داشت که سردفتر اسناد رسمی کارمند دولت محسوب نشده و درآمدی از طرف دولت دریافت نمیکند بلکه ماهیانه ،مبلغ هنگفتی بعنوان حق الثبت برای دولت و قوه مجریه نیز وصول میکندفلذا در پایان خدمت و زمان بازنشستگی ،بر خلاف کارکنان دولت ،حق سنوات و یا پاداشی بابت پایان خدمت نیز دریافت نمکیند .فلذا قانونگذار حکیم در قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 این موضوع را در نظر گرفته بود و این امتیاز را به سردفتر داده بود که در زمان بازنشستگی ،یک نفر (از اعضاء خانواده یا شخص ثالثی) را حسب ماده 69 بعنوان جانشین خود به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور معرفی نماید که متاسفانه این ماده مفید و لازم نیز بموجب ماده 3 قانون تسهیل صدور مجوز کسب و کار از بین رفت و امید سردفتران به ادامه شغل توسط فرزندانشان ازبین رفت .هر چند برخی از افرادجامعه در اثر عدم اطلاع،این امتیاز را نوعی اجحاف به دیگر تحصیلکردگان حقوق میدانستند اما در عمل قانونگذار حکیم این امتیاز را بخاطر عدم پرداخت سنوات از طرف دولت (یا کانون سردفتران و دفتریاران) و بعنوان پاداش خدمت(که همه معلمین و کارگران و کارمندان پس از بازنشستگی دریافت میکنند)در نظر گرفته بود که متاسفانه قانونگذاران فعلی این مهم را در نظر نگرفته و علاوه بر نابودی شغل سردفتری ،این امتیاز را نیز ازآن گرفتند تا روز به روز جایگاه این شغل مهم رو به افول گردد .

بهزاد رحمانی مهر