ابعاد پنهان مذاکرات اتمی؛ تحلیل نیات احتمالی ایالات متحده بر اساس نظریات روابط بین الملل
«یادداشت کوتاه علمی»
در فضای پیچیده دیپلماسی بین المللی، گزارش های متعددی پیرامون مذاکرات اتمی میان ایران و ایالات متحده منتشر می شود که هر یک زوایای مختلفی از این تعاملات حساس را روشن می کنند. بر اساس گزارش اخیر سی ان ان، ادعاهایی مبنی بر طراحی احتمالی مذاکرات از سوی آمریکا به عنوان «تله ای» برای تشدید تنش ها مطرح شده است. این ادعا، اگر صحت داشته باشد، می تواند پیامدهای گسترده ای برای آینده روابط بین الملل و ثبات منطقه ای به همراه داشته باشد و نیازمند بررسی دقیق تری از منظر علوم سیاسی و روابط بین الملل است.
از منظر نظریه های روابط بین الملل، این ادعا می تواند نشان دهنده رویکردی واقع گرایانه از سوی ایالات متحده باشد. در این چارچوب، دولت ها در پی حفظ و افزایش قدرت خود هستند و مذاکرات به ابزاری برای دستیابی به این هدف تبدیل می شود. به این ترتیب، هدف واقعی از مذاکره ممکن است نه حل مسئله هسته ای، بلکه تضعیف موقعیت طرف مقابل و کسب امتیازات بیشتر باشد. همچنین، با توجه به تاکید رئالیسم بر امنیت ملی، این اقدام می تواند ناشی از احساس تهدید از جانب برنامه هسته ای ایران تلقی شود (تهدید غیر واقعی)، به طوری که آمریکا برای محدود کردن این تهدید، به ابزارهای غیرمتعارف روی آورده است.
از سوی دیگر، این رویکرد با اصول لیبرالی که بر همکاری و منافع متقابل تاکید دارد، در تضاد است. استفاده از مذاکره به عنوان تله می تواند به تضعیف نهادهای بین المللی و کاهش اعتماد به سازوکارهای دیپلماتیک منجر شود. در عین حال، از منظر سازه انگاری، نحوه تعریف و درک متقابل از هویت ها و منافع نیز در این میان نقش مهمی ایفا می کند. اگر آمریکا ایران را به عنوان جعلی یک «دولت یاغی» یا «حامی تروریسم» تعریف کند، این تعریف می تواند توجیهی برای استفاده از چنین تاکتیک هایی باشد. در نهایت، نظریه بازی ها نیز می تواند به تبیین این وضعیت کمک کند. اگر آمریکا مذاکرات را به عنوان یک بازی با حاصل جمع صفر ببیند، ممکن است به دنبال استراتژی هایی باشد که حداکثر سود را برای خود و حداقل زیان را برای طرف مقابل به همراه داشته باشد. این رویکرد، به همراه تاثیرپذیری سیاست خارجی از افکار عمومی و گروه های ذی نفوذ داخلی، می تواند به درک بهتری از ابعاد پنهان مذاکرات اتمی کمک کند.