نقش تجربه زیسته معلمان در طراحی برنامه درسی آموزش جنسی در مدارس پسرانه
آموزش جنسی یکی از موضوعات مهم، حساس و گاه پرچالش در نظام های آموزشی است که به دلیل پیوند آن با فرهنگ، مذهب، و ارزش های اجتماعی، همواره نیازمند رویکردی محتاطانه، پژوهش محور و بومی سازی شده است. در این میان، صدای معلمان و مربیان بهداشت که در خط مقدم اجرای برنامه های آموزشی قرار دارند، نقشی تعیین کننده در موفقیت یا شکست چنین برنامه هایی ایفا می کند. تجربه زیسته این افراد، گنجینه ای از دانسته ها، مشاهدات، چالش ها و راهکارهای عملی است که متاسفانه در بسیاری از مواقع، در طراحی رسمی برنامه های درسی نادیده گرفته می شود.
در پژوهشی که بر پایه تجربه زیسته مربیان بهداشت در مدارس پسرانه شهر اصفهان انجام دادم، مشخص شد که نبود محتوای منسجم، حمایت ناکافی مدیران، حساسیت خانواده ها، و ضعف مهارت ارتباطی برخی معلمان از جمله موانع اصلی اجرای موثر آموزش جنسی در مدارس است. مربیان معتقد بودند که اگر فرصت ابراز نظر و انتقال تجربیاتشان به طراحان برنامه های درسی فراهم شود، بسیاری از مشکلات اجرایی برطرف خواهد شد و برنامه ای واقعی تر، کاربردی تر و متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی دانش آموزان تدوین خواهد گردید.
بر همین اساس، پیشنهاد می شود در فرآیند بازنگری برنامه درسی، از روش های کیفی مانند پدیدارشناسی و روایت پژوهی برای استخراج دانش میدانی معلمان استفاده شود. مشارکت فعال معلمان در تولید محتوای آموزشی، نه تنها باعث افزایش کیفیت برنامه های درسی می شود، بلکه تعهد آنان نسبت به اجرای آن را نیز افزایش می دهد. برنامه ریزی درسی باید از بالا به پایین صرف، به فرایندی دو سویه و مشارکتی تبدیل شود تا آموزش های حساسی چون آموزش جنسی، جایگاه واقعی و موثری در مدارس پیدا کنند.