لزوم پوست اندازی و نوسازی در سیاست خارجی ایران و نوگرایی روابط در قبال اسراییل و آمریکا و فلسطین و اتحادیه اروپایی

سیاست خارجی ایران به عنوان یکی از بارزترین محورهای دیپلماسی در خاورمیانه، همواره تحت تاثیر تحولات داخلی و منطقه ای و بین المللی قرار داشته است. با تغییرات مستمر در ساختارهای جهانی و منطقه ای، نیاز به پوست اندازی و نوسازی در سیاست های خارجی ایران بیش از پیش محسوس است. به ویژه در روابط با بازیگران کلیدی همچون اسراییل، آمریکا، فلسطین و اتحادیه اروپایی، رویکردهای نوین می توانند فرصت های جدیدی را به ارمغان آورند.



۱. بازنگری در ارتباط با اسراییل

مساله اسراییل و فلسطین یکی از محورهای کلیدی سیاست خارجی ایران است. ایران باید به جای اتخاذ مواضع اعلامی و اعمالی تند و غیرسازنده و خشونت محور، به دنبال راه های موثرتری برای حمایت از حقوق همزمان یهودیان و فلسطینیان باشد. ایجاد ارتباطات سازنده با دولت اسراییل و مجموعه دولت های عربی و سایر کشورهای اسلامی، می تواند منجر به تسهیل مذاکرات و تحقق مطالبات مشروع هم یهودیان ساکن اسراییل و هم فلسطینیان شود. همچنین، باید تلاش شود تا شناسایی دوفاکتو(عینی و واقع گرایانه) و یا دوژوره(رسمی و دیپلماتیک) اسراییل به عنوان یک واقعیت مذهبی و جغرافیایی و تاریخی، در دستور کار سیاسی دستگاه سیاست خارجی ایران قرار گیرد و به جای تهدید، برای همکاری های منطقه ای ایران و اسراییل در مسیر تامین امنیت و منافع مشترک اقدام گردد.

۲. ارزیابی روابط با آمریکا

روابط ایران و آمریکا از دهه های گذشته تا کنون با چالش های فراوانی مواجه بوده است. اقدامات یک جانبه و تحریم های فلج کننده اقتصادی آمریکا، فشار بر ایران را افزایش داده و بارها به تنش های نظامی و دیپلماتیک منجر شده است. لزوم بازنگری در رویکردها می تواند شامل دیپلماسی فعال تر و تنش زدایی باشد. این دیپلماسی باید بر مبنای فهم متقابل و یافتن نقاط مشترک، به خصوص در زمینه های امنیت منطقه ای و مسایل اقتصادی و اصلاح بینش ایران در قبال موجودیت اسراییل، شکل بگیرد.

۳. رویکرد تازه به مساله فلسطین

پشتیبانی ایران از فلسطین باید با برنامه ریزی و استراتژی و رویکرد سازنده و مشخصی همراه باشد. به جای رویکردهای احساسی و رویکردهای در تضاد با منافع ملی، درک عمیق تری از واقعیت های میدانی و اتحاد و همبستگی با بازیگران معتمد داخلی و منطقه ای و بین المللی و از جمله همکاری با دولت و ملت اسراییل در این زمینه، ضروری است. این رویکرد می تواند شامل حمایت دیپلماتیک، اقتصادی و اجتماعی باشد که موجب اعتبار بیشتر برای حمایت از برخی مطالبات مشروع فلسطینی ها خواهد شد.


۴. تقویت روابط با اتحادیه اروپا

اتحادیه اروپا به عنوان یکی از بازیگران مهم اقتصادی و سیاسی در جهان، می تواند به عنوان پل تسهیل کننده و ارتباطی برای نوسازی سیاست خارجی ایران عمل کند. تقویت روابط اقتصادی با اروپا و همچنین همکاری در زمینه های امنیتی و انسانی و سازمان دفاعی و امنیتی ناتو، مسایل زیست محیطی و تکنولوژیک می تواند موجب کاستن از تناقض های موجود شود. همچنین، مذاکره در خصوص موضوعات مهمی همچون حقوق بشر و دموکراسی و مسایل زیست محیطی می تواند مبنای بهبود روابط دو طرف باشد.


۵. دیپلماسی چندجانبه

ایران باید به درک بیشتری از اهمیت دیپلماسی چندجانبه برسد، به ویژه در زمینه هایی چون امنیت، تکنولوژی های نوظهور و مسایل زیست محیطی. با ایجاد همگرایی با کشورهای همسایه و منطقه و بازیگران کلیدی جهانی مانند چین و روسیه و اتحادیه افریقا، می توان از تنش ها کاست و از فرصت های موجود بهره برد. این دیپلماسی هم چنین نیازمند توجه به نیازهای مشترک و ایجاد اعتماد بین بازیگران خواهد بود.

نتیجه گیری

سیاست خارجی ایران نیازمند نوسازی و پوست اندازی است تا با واقعیت های جدید ملی و جهانی و منطقه ای همخوانی پیدا کند. با درک عمیق تر از منافع ملی و منطقه ای، و با استفاده از دیپلماسی موثر، ایران می تواند به عنوان یک بازیگر سازنده در خاورمیانه و جهان به ایفای نقش بپردازد و به تحقق درصد بیشتری از امنیت و منافع ملی ایران پرداخت. اتخاذ رویکردهای نوین در روابط با کشورهای کلیدی به ویژه اسراییل، آمریکا، فلسطین و اتحادیه اروپا، می تواند افق های جدیدی را در عرصه سیاست خارجی ایران باز کند.



نگارش: بنیامین صادقی(پژوهشگر صلح و حل و فصل منازعات و میانجیگری بین المللی)
17 اپریل 2025، 28 فروردین 1404
Bensad5800@gmail.com