نقش اخلاق حرفه ای و استقلال حسابرسی در کیفیت حرفه حسابرسی مستقل

در عصر حاضر، اعتبار و شفافیت مالی در شرکت ها از مهم ترین عوامل اعتمادسازی برای سرمایه گذاران و ذینفعان به شمار می روند. از طرفی، قضاوت حرفه ای، گوهر اصلی حسابرسی است و ارزشی که با حسابرسی صورت های مالی ایجاد می­شود، ناشی از قضاوت حسابرس و درکل ناشی از مجموعه قضاوت های حرفه ای است که در چارچوب استانداردهای حسابداری و حسابرسی انجام می شود. از همین­رو، حسابرسی به­عنوان یک فرآیند ارزیابی مستقل، نقش حیاتی در تامین این اعتماد دارد[1]. در این میان، کیفیت حرفه حسابرسی مستقل به دقت، صحت و اعتبار گزارش های حسابرسی اشاره دارد که به طور مستقل و بی طرفانه انجام می شود و بر اساس اصول اخلاقی و استانداردهای حرفه ای استوار است[2]. این کیفیت نه تنها به دقت و صحت گزارش های مالی کمک می کند، بلکه به ایجاد اعتماد و اطمینان بین ذینفعان و مدیران نیز منجر می شود[3]. در این راستا، ذینفعان می توانند با تکیه بر محتوای گزارش حسابرسی، نیاز خود در زمینه اطلاعات مالی را با اطمینان لازم برطرف نمایند[4]. دو متغیر کلیدی که به نظر می­رسد بر کیفیت حرفه حسابرسی مستقل تاثیرگذار باشند، اخلاق حرفه ای و استقلال حسابرسی هستند[5]. اخلاق حرفه ای شامل اصول اخلاقی مانند صداقت، بی طرفی و رازداری است که رفتار حسابرسان را هدایت می کند و به افزایش اعتماد عمومی کمک می کند. حسابداران حرفه ای با نگرش و خدمات منحصر به فرد خود نقش مهمی در ایجاد رفاه اقتصادی دارند. آنها اهداف مشترکی را دنبال می کنند، اهداف مشترک آن ها انجام وظایف با الزامات اخلاقی است. آیین نامه های اخلاقی حسابرسی و حسابداری با تعیین راهنمای کلی، به حسابداران و حسابرسان داخلی کمک می کند تا به تعهدات خود عمل کنند[6]. بنابراین، برای حفظ استقلال حسابرس، باید روش های بازدارنده مناسبی در پیش گرفته شود تا حسابرسان بتوانند کار خود را بدون تحت تاثیر قرار گرفتن از عوامل خارجی انجام دهند[7]. لذا، اهمیت توجه به اخلاق حرفه ای و استقلال حسابرسی از آن­جایی ناشی می شود که این دو عامل مستقیما بر اعتبار گزارش های مالی تاثیر گذاشته و باعث افزایش یا کاهش اعتماد استفاده کنندگان از اطلاعات مالی شرکت ها می شوند. این موضوع به­ویژه در محیط های اقتصادی پیچیده امروز که شفافیت مالی یکی از مهم ترین عوامل تصمیم گیری برای سرمایه گذاران است، بسیار حائز اهمیت است[2]. از سویی دیگر، فقدان یا ضعف در اخلاق حرفه ای سبب تضعیف اعتبار گزارش های مالی شده؛ زیرا ممکن است منجر به ارائه اطلاعات نادرست شود که این خود می تواند منجر به تصمیم گیری های اشتباه توسط سرمایه گذاران شود[8]. هم­چنین، تضعیف استقلال حسابرسی باعث کاهش بی طرفی در فرآیندهای ارزیابی شده؛ بنابراین عدم اطمینان عمومی افزایش یافته و اعتماد سرمایه گذاران و ذینفعان به شرکت، تحت تاثیر قرار می گیرد[9]. این شرایط نه تنها بر عملکرد شرکت بلکه بر کل اقتصاد نیز اثرات منفی خواهد داشت[10]. با توجه به اینکه بسیاری از پژوهش ها نشان داده اند که بین اخلاق حرفه ای با استقلال حسابرسی رابطه مثبت وجود دارد[14-11]؛ اما هنوز سوالات زیادی درباره چگونگی اثرگذاری این متغیرها بر کیفیت حرفه حسابرسی مستقل وجود دارد. از سویی، نتایج تحقیقات مختلف حاکی از آن هستند که هرچه سطح اخلاق حرفه ای بالاتر باشد، تردیدهای مربوط به گزارش­های مالی کمتر شده؛ زیرا، رعایت اصول اخلاقی منجر به افزایش اعتماد عمومی و کاهش خطرات ناشی از ارائه اطلاعات نادرست می شود. همچنین، ارتقای مستمر پایبندی به اصول اخلاقی منجر به بهبود کیفیت قضاوت های صورت گرفته توسط حسابرسان خواهد شد[17-15]. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده اندکه تنها اتکای صرف بر روی پایبندی شدیدتر به اصول اخلاقی کافی نیست بلکه باید همراه با تضمین بیشتر استقلال باشد تا بتواند اثربخش باشد در واقع، تضمین استقلال حسابرسان نه تنها باعث افزایش بی طرفی در فرآیندهای ارزیابی شده می شود بلکه اطمینان عمومی را نیز تقویت می کند[20-18] با این اوصاف، مسئله اصلی این مقاله بررسی نقش اخلاق حرفه ای همراه با استقلال حسابرسی در اعتبارسنجی شفافیت های مالی شرکت هاست. لذا، سوال اصلی مورد بررسی عبارتست از این که آیا اخلاق حرفه ای و استقلال حسابرسی در کیفیت حرفه حسابرسی مستقل نقش دارند؟