زمین شناسی و خاستگاه کانه زایی مس در کانسار دهنه، شمال خاور زنجان

  • سال انتشار: 1398
  • محل انتشار: فصلنامه زمین شناسی اقتصادی، دوره: 11، شماره: 3
  • کد COI اختصاصی: JR_ECONG-11-3_008
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 706
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

معصومه محمدی

گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

قاسم نباتیان

گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

مریم هنرمند

دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، کدپستی ۴۵۱۳۷-۶۶۷۳۱، ایران

محمد ابراهیمی

گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

کانسار مس دهنه در فاصله 84 کیلومتری شمال خاور زنجان، در پهنه البرز باختری-آذربایجان و زیرپهنه طارم قرارگرفته است. سنگهای رخنمون یافته در منطقه دهنه، مجموعه ای از سنگهای آتشفشانی و آتشفشانی-رسوبی ایوسن (معادل سازند کرج) شامل واحدهای توف و گدازه های بازالت پورفیری و بازالت آمیگدالوییدال هستند. بررسیهای ژیوشیمیایی نشان میدهد که سنگهای آتشفشانی منطقه دهنه دارای ترکیب بازالتی با ماهیت شوشونیتی بوده و در محیط زمین ساختی مرتبط با فرورانش تشکیل شده اند. کانه زایی مس در منطقه دهنه بهصورت رگه-رگچهای در درون واحدهای گدازه بازالتی رخداده است. بر اساس بررسیهای میکروسکوپی انجامشده، کانه های موجود در منطقه مورد بررسی شامل مس طبیعی، نقره طبیعی، کوپریت و به مقدار کمتر مالاکیت و آزوریت است. عمده ترین دگرسانیهای موجود در این منطقه شامل کربناتی، کلریتی-اپیدوتی، سریسیتی و زیولیتی است. بافت کانه ها شامل رگه-رگچه ای، پرکننده فضای خالی، بازماندی (جزیرهای) و جانشینی است. بررسی های انجام شده در محدوده دهنه نشان میدهد که فرایند دیاژنز و دگرگونی تدفینی در توالی آتشفشانی میزبان کانه زایی، سبب ایجاد سیالهای نسبتا داغ شده است که با چرخش این سیالات، مس و نقره از سنگهای آتشفشانی و آتشفشانی-رسوبی ایوسن شسته شده و تحت شرایط اکسیدی در واحدهای بازالتی ته نشست شده اند. در ادامه و در اثر فرایندهای سوپرژن و هوازدگی، کانیهای معدنی اولیه (مس طبیعی) به کانیهای ثانویه از جمله کوپریت، مالاکیت و آزوریت تبدیل شدهاند. با توجه به نوع سنگ میزبان، کانیشناسی و دگرسانی میتوان اظهار داشت که کانهزایی مس در کانسار دهنه شباهت زیادی با کانسارهای مس مرتبط با سنگهای بازالتی (نوع میشیگان) دارد.

کلیدواژه ها

کانه زایی مس، نوع میشیگان، پهنه البرز باختری-آذربایجان، زیرپهنه طارم، دهنه، زنجان

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.