بازشناسی مفهوم دینی عقل، مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام

  • سال انتشار: 1393
  • محل انتشار: دوفصلنامه پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی، دوره: 6، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_KJIR-6-1_007
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 362
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

هادی وحدانی فر

استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

مقاله حاضر به بازشناسی ماهیت و مفهوم دینی عقل و نقش آن به عنوان مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام، پرداخته است، در این پژوهش با واکاوی عقل از منظر لغویان، روایات و قرآن کریم به وجوه معنایی آن، از جمله: موجود مجرد ، قوه ی درک ، اندیشه ، تمیز ، انزجار از قبایح و کسب کننده علم ، دست یافته است، وجه اشتراک همه آن معانی، موجود است؛ که در عالم ملکوتی، مخلوق روحانی نام دارد، در عالم ملکی، قوه . ماهیت این موجود، در دو معنای درک و بازدارندگی ظهور می نماید. همچنین، عقل در مقابل جهل و احمقی ، واقع می شود. عقل برخلاف جهت، تمایل به خیرات نظری و عملی دارد و نسبت به تعلیم و تربیت قبیح ، اثر بازدارندگی از خود نشان می دهد. روایات از خیر و شر به عنوان وزیران عقل و جهل یاد می کند؛ از این رو نقش تعلیم و تربیت عقل، از سوی معلم و متعلم، در حوزه نظری وعملی به سوی عاقل شدن است، قرآن نیز عاقل و جاهل را مدح و ذم نموده و مصادیقی از خیر و شر را در تعلیم و تربیت دینی، امر و نهی کرده است. از این رو عاقل در حوزه تعلیم و تربیت، کسی است که در میدان حسن فاعلی و فعلی ، پا نهاده باشد، همچنین در پرتو آن عقل با مجموعه ای از جذب خوبی ها و دفع بدی ها همراه گردیه است، تا عقل به سبب تربیت دینی، از قوه به فعل مبدل گردد، بنابراین در این باره می توان اهم مبانی تعلیم و تربیت عقل را در پنج ضلع علم نیک ، ایمان نیک ، نیت نیک ، گفتار نیک و عمل نیک خلاصه نمود، اولین مصداق بارز تعلیم و تربیت دینی در دو حوزه عقل نظری و عملی، خداشناسی و خداپرستی است.

کلیدواژه ها

عقل، تعلیم، تربیت، جهل، خیر، شر

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.