مکان یابی عملیات مکانیکی آبخیزداری با رویکرد MCDM و روش AHP و ANP (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سقزچی چای استان اردبیل)

  • سال انتشار: 1402
  • محل انتشار: فصلنامه علوم آب و خاک، دوره: 27، شماره: 4
  • کد COI اختصاصی: JR_JWSS-27-4_020
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 183
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

روح الله دبیری

University of Urmia

هیراد عبقری

University of Urmia

اردوان قربانی

University of Mohaghegh Ardabili

چکیده

مدیریت آبخیزها و توسعه پایدار امروزه نیازمند مناسب ترین و سریع ترین روش تهیه و تلفیق اطلاعات برای مدیریت بهینه و برنامه ریزی هست. یکی از چالش های آبخیزداری در مرحله تهیه طرح و اجرای عملیات اصلاحی و احیایی، انتخاب محل مناسب و صحیح آن است تا حداکثر بهره وری و اثربخشی لازم را داشته باشند که به دلیل هزینه زیاد عملیات مکانیکی و کمبود منابع مالی، انتخاب محل مناسب احداث بندهای اصلاحی مکانیکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین، هدف از این پژوهش مکان یابی عملیات مکانیکی آبخیزداری با رویکرد چند معیاره و با استفاده از روش های پشتیبان تصمیم گیری AHP و ANP و مقایسه دو روش با هم در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی در سطح حوزه آبخیز سقزچی بوده است. معیارها و زیر معیارهای پژوهش ۱۴ متغیر شامل: خاک (عمق و بافت)، اقلیم (نوع اقلیم و میزان بارش)، کاربری اراضی و پوشش سطحی (NDVI)، عوامل هیدرولوژیک و حفاظت خاک (تجمع جریان، میزان رسوب دهی و شماره منحنی)، پستی و بلندی (ارتفاع و شیب) و اقتصادی و اجتماعی (فاصله از روستا، فاصله از منابع قرضه و فاصله از جاده) بوده است. قضاوت های کارشناسی برای وزن دهی، از طریق پرسش نامه و به روش میدانی با جامعه آماری ۲۹ نفر از متخصصان و اساتید دانشگاه جمع آوری شد. نتایج این پژوهش نشان داد، در اولویت بندی مکانی عملیات سنگی ملاتی طبق آزمون همبستگی پیرسون، روشANP در سطح ۹۵ درصد و با شدت ۰/۸۳۹، همبستگی معنی داری با روش AHP دارد و با مقایسه اولویت بندی دو روش با سازه های سنگی ملاتی اجرا شده در حوزه آبخیز سقزچی چای مشخص شد، روش ANP به دلیل شبکه ای بودن و افزایش دامنه تغییرات، با صحت و قدرت تفکیک بیشتری به اولویت بندی پرداخته است.

کلیدواژه ها

Spatial evaluation, Prioritization, MCDM, Watershed management, ارزیابی مکانی, اولویت بندی, تصمیم گیری چندمعیاره, مدیریت حوزه آبخیز

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.