ارزیابی وضعیت پایداری در بوم نظام های زراعی کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از تحلیل امرژی (مطالعه موردی: شهرستان کلاله، استان گلستان)
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه بوم شناسی کشاورزی، دوره: 15، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_AGRY-15-2_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 78
نویسندگان
گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
گروه زراعت، دانشکده کشاورزی،دانشگاه زابل، زابل، ایران.
چکیده
بهره برداری بیش از حد از منابع محیطی و مصرف بی رویه مواد شیمیایی سبب بروز مشکلات زیست محیطی و کاهش پایداری بومنظامهای کشاورزی شده است. بنابراین، بررسی الگوهای مصرف انرژی و استفاده کارآمد از انرژی در کشاورزی که از اصول اساسی در کشاورزی پایدار محسوب می شود، مفید است. تحلیل امرژی، به عنوان ابزار مناسبی برای این منظور، در بوم نظامهای مختلف استفاده میشود. این مطالعه با هدف ارزیابی پایداری کشتبومهای کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از ارزیابی امرژی در شهرستان کلاله در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد. به این منظور، تعداد ۵۰ پرسشنامه برای کلزاکاران در نظر گرفته شد. پس از تعیین مرزهای مکانی و زمانی و تقسیمبندی منابع به چهار گروه محیطی تجدیدپذیر، محیطی تجدیدناپذیر، خریداری شده تجدیدپذیر و خریداری شده تجدیدناپذیر، شاخصهای امرژی در بوم نظام زراعی کلزا، محاسبه شد. نتایج نشان داد، ورودی امرژی کل برای بوم نظام زراعی کلزا ۱۰۱۶×۶۴/۱ امژول خورشیدی در هکتار در سال بود. در بوم نظام زراعی کلزا وابستگی به ورودیهای محیطی و تجدیدناپذیر، بیشتر از ورودیهای خریداری شده و تجدیدپذیر بود. بیشترین سهم از ورودی امرژی کل در بوم نظام کلزا مربوط به فرسایش خاک با ۳۱/۴۷ درصد بود. همچنین در بین ورودیهای خریداری شده، بیشترین سهم مربوط به سوخت فسیلی با ۴۱/۳۸ درصد بود. در بوم نظام کلزا به ترتیب، شاخصهای ضریب تبدیل ۱۰۵×۵۹/۲ امژول خورشیدی بر ژول، امرژی ویژه ۱۰۹×۳۳/۷ امژول خورشیدی بر گرم، تجدیدپذیری امرژی ۱۶/۸ درصد، نسبت عملکرد امرژی ۱۷/۲، نسبت سرمایه گذاری امرژی ۸۵/۰، نسبت خودحمایتی امرژی ۵۴/۰، نسبت بارگذاری محیطی استاندارد ۸۱/۱۳، نسبت بارگذاری محیطی اصلاح شده ۲۷/۱۱، شاخص پایداری امرژی استاندارد ۱۶/۰ و شاخص پایداری امرژی اصلاحشده ۱۹/۰ بود. علی رغم سهم بالاتر ورودیهای محیطی نسبت به خریداری شده در بوم نظام کلزا، فرسایش بالا، به عنوان یک ورودی تجدیدناپذیر، در کنار مصرف نامعقول برخی ورودیهای اقتصادی تجدیدناپذیر، مانند سوختهای فسیلی، موجب تجدیدپذیری پایین و فشار محیطی زیاد در این بوم نظام شد. بر اساس ارزیابی شاخص های امرژی، بوم نظام زراعی کلزا از کارآیی تولید محصول و کارآیی مصرف منابع بالایی برخوردار است و پتانسیل زیادی برای افزایش بهرهوری اقتصادی دارد. با این وجود، تولید کلزا در شهرستان کلاله پایداری محیطی و اقتصادی کمی دارد. به کارگیری روشهای خاکورزی حفاظتی و نوسازی ماشینآلات، موجب کاهش مصرف ورودیهای تجدیدناپذیر و اقتصادی و در نتیجه، کاهش فشار محیطی و افزایش پایداری در بوم نظام زراعی کلزا خواهد شد.کلیدواژه ها
تجدید پذیری, سوخت فسیلی, شاخص های امرژی, فرسایش خاک, فشار محیطیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.