سنجش نسبت ضرب های ریتم ۸/۶ در رنگ های موسیقی دستگاهی ایران (۱۲۸۴ – ۱۳۵۷ش.)
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: مجله هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره: 26، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JFADRAM-26-2_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 216
نویسندگان
کارشناسی ارشد موسیقی شناسی (اتنوموزیکولوژی)، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
استاد، دانشکده هنرهای نمایش و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
رنگ ها به عنوان گونه ای شناخته شده از موسیقی موزون دستگاهی ایران اغلب با ریتم معمول ۸/۶ در منابع مکتوب موسیقی ثبت و ضبط شده اند. در تئوری موسیقی غربی کسر میزان ۸/۶ جزء ریتم های ترکیبی دوضربی است که هر ضرب آن قابل قسمت بر سه است. تساوی کشش دو ضرب اصلی در هر میزان از مشخصات ذاتی این ریتم غربی است که در نت نویسی موسیقی نظری معاصر ایران هم اغلب مورد پذیرش قرار گرفته است اما نمونه اجراهای ضبط شده از این گونه ی موسیقایی از صدواندی سال پیش به این طرف نشان از ماهیتی منعطف و غیرمتساوی در اجرای رنگ های موسیقی دستگاهی ایران دارد. از حدود پنجاه سال پیش موسیقی دانانی به بیان این تفاوت در نگارش و اجرای ریتم ۸/۶ ایرانی پرداخته و برخی نیز پیشنهادهایی برای نوع نگارش غیرمتساوی ضربان های اصلی آن ارائه داده اند. این پژوهش ضمن مرور آرای متفاوت گذشتگان تا تازه ترین ایده های نظری، با تحلیل رایانه ای نمونه های صوتی از نخستین دوره ی ضبط موسیقی ایرانی در ۱۲۸۴ش. تا نمونه هایی از دهه ی ۱۳۵۰ش. میزان تفاوت دقیق زمانی میان کشش های ضرب اول و دوم را استخراج کرده و نشان می دهد این ریتم منعطف قابلیت اجرای دو ضرب مساوی به نسبت ۵۰% تا دو ضرب نامساوی به نسبت ۶۲.۵% به ۳۷.۵% را داراست.کلیدواژه ها
رنگ, ریتم ۸/۶, موسیقی دستگاهی ایران, نت نویسی موسیقی ایرانیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.