تحلیل نشانه شناسی قصیده «المتنبی» جواد الحطاب با تکیه بر نظریه نشانه شناسی شعر مایکل ریفاتر
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: پژوهشنامه ادب غنایی، دوره: 21، شماره: 40
- کد COI اختصاصی: JR_JLLR-21-40_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 121
نویسندگان
دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران(نویسنده مسئول)
استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
چکیده
یکی از دستاوردهای مایکل ریفاتر در زمینه درک دلالتهای زبانی و ژرفساخت متن، نظریه نشانهشناسی شعر اوست. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نشانهشناختی در صدد است فرآیندهای نشانهپردازی قصیده «المتنبی» جواد الحطاب؛ شاعر معاصر عراقی را بر اساس نظریه ریفاتر در دو سطح خوانش اکتشافی و پسکنشانه بررسی و تحلیل نموده تا به لایههای پنهان متن، ایده محوری و رابطه بینامتنی آن با دیگر متون دست یابد. شاعر در این قصیده با بازخوانی گذشته تاریخی و اسطوری و با محکوم کردن اوضاع کنونی، فریاد انتقاد و تغییر سر میدهد و با بهکارگیری شخصیتهای تاریخی، دینی و اسطوری به ترسیم اوضاع کنونی عراق و ایدئولوژیهای خویش میپردازد. در سطح نخست (اکتشافی)، مخاطب با تصویرهای رمزآلود از دوران حکومت خلفای عباسی و متنبی شاعر روبهرو میشود که صرفا مجموعهای از اخبار متناقض و متضاد است که خواننده خلاق را اقناع نمیکند؛ اما در خوانش سطح دو (پسکنشانه) با بهره جستن از توانش ادبی و گذر از سطح محاکاتی به سطحی بالاتر و بررسی عناصر «غیردستوری» و نشانهپردازی هر یک از آنها، به «انباشتها» و «منظومههای توصیفی» دست مییابد که بیانگر فضای فکری مسلط و حاکم بر قصیده است. سپس با کشف هیپوگرام به دلالتهای معنایی و ضمنی متن دست یافته و در نهایت به تحصیل ماتریس یا خاستگاه اصلی متن نائل میگردد. تحلیل این قصیده نشان میدهد ایده محوری متن، نقد فضای آفتبار جامعه عراق، اعتراض و انتقاد از سیاستهای ناکارآمد حاکمان و مشروعیتزدایی از سلطه حاکم با تکیه بر استراتژی بینامتنیت و ریشخند و ناسازواری استکلیدواژه ها
نشانه شناسی, مایکل ریفاتر, جواد الحطاب, المتنبی, ماتریساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.