ارزیابی دینامیک جانبی مجرای رودخانه کهمان
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره: 25، شماره: 78
- کد COI اختصاصی: JR_GEOP-25-78_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 290
نویسندگان
دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
چکیده
ارزیابی مورفولوژیکی رودخانه برای درک شرایط کنونی و پتانسیل تغییرات احتمالی آن، جهت برنامه ریزی محیطی امری ضروری است. در این مطالعه مورفولوژی رودخانه کهمان، از سراب خاصان تا منطقه دوآب به طول ۶۲/۳۸ کیلومتر ارزیابی شد. بدین منظور تصاویر ماهواره لندست، سنجنده های TM و OLI در سال های ۱۳۷۴ و ۱۳۹۹ تهیه و مجرای رودخانه کهمان بر روی این تصاویر با استفاده از شاخص تفاضل آب نرمال شده بارزسازی گردید. سپس دینامیک جانبی مجرای رودخانه کهمان با استفاده از روش ترانسکت و آهنگ مهاجرت مجرا مورد بررسی قرار گرفت. متوسط جابجایی مجرای رودخانه کهمان در بازه زمانی(۱۳۹۹-۱۳۷۴) با استفاده از شاخص نرخ مهاجرت مجرا ۵۱/۲ متر در سال برآورد گردید. کم ترین میزان این شاخص در ترانسکت های شماره ۴۹، ۵۰ و ۴۸ به ترتیب ۱۸/۰، ۲۱/۰ و ۳۷/۰ متر در سال بوده که دره های کوهستانی و عملیات تثبیت کناره های رودخانه، مهم ترین دلیل کنترل و تثبیت کناره های مجرای رودخانه کهمان در این ترانسکت ها تشخیص داده شد. هم چنین بیشترین مقدار نرخ مهاجرت در ترانسکت های ۴، ۳۲ و ۳۰ به ترتیب ۸۰/۴، ۰۵/۵ و ۱۲/۶ متر در سال برآورد گردید. میانبر ها و فرسایش پذیری زیاد مواد کناره و دشت سیلابی از عوامل اصلی بالا بودن نرخ مهاجرت مجرا در این ترانسکت ها بوده است. محاسبه تغییرات مساحت ترانسکت ها نشان داد که حدود ۸۵/۱۸۵ هکتار از زمین های مجاور رودخانه کهمان در بازه زمانی(۱۳۹۹-۱۳۷۴) تخریب شده است. به عبارتی به طور متوسط هر سال حدود ۴۳/۷ هکتار از این اراضی در نتیجه ی جابجایی مجرای رودخانه کهمان فرسایش یافته و از بین رفته اند. بنابراین می توان گفت جنس مواد کناره های رودخانه کهمان در محدوده دشت و مناطق کشاورزی سبب افزایش مهاجرت جانبی مئاندرها شده و عرض دره افزایش و دشت سیلابی مجاور رودخانه کاهش چشمگیری پیدا کرده است.کلیدواژه ها
مجرای رودخانه, کهمان, روش ترانسکت, نرخ مهاجرت مجرااطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.