ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در خاکهای پیرامون معدن سرب و روی کوشک بافق با استفاده از شاخصهای آلودگی و تجزیه و تحلیل مولفه اصلی
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره: 31، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_GEP-31-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 413
نویسندگان
دانشجوی دکتری گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
دانشیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
دانشیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
استادیار گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
استادیار گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
چکیده
آلودگی خاک با فلزات سنگین، مسئله مهمی است. این پژوهش با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین (کادمیم، مس، آهن، منگنز، سرب و روی) در ۱۰۲ نمونه خاک معدن سرب و روی کوشک شهرستان بافق در استان یزد انجام و غلظت به روش مربع لاتین تعیین شد؛ همچنین ارزیابی آلودگی خاک با استفاده از عامل آلودگی (CF)، غنیشدگی (EF) و شاخص زمینانباشتگی (Igeo) انجام شد. نتایج نشان داد میانگین مقادیر کادمیم، مس، آهن، منگنز، سرب و روی در خاکهای منطقه بهترتیب ۲۶/۰، ۳۹/۰، ۱/۴، ۳/۵، ۹/۴۰ و ۹/۵۱ میلیگرم بر کیلوگرم است و در این بین، کادمیم، سرب و روی از حد آستانه ایران و جهان فراتر رفتهاند. در تمامی شاخصهای محاسبهشده، بیشترین مقدار به عنصر سرب مربوط بوده که دلیل آن، نوع سنگ مادری و زمینشناختی و فعالیتهای انسانی است. تجزیه و تحلیل آماری چندمتغیره، مولفه اصلی و تجزیه و تحلیل خوشهای نشان داد فلزات سنگین بررسیشده در دو گروه طبقهبندی میشوند؛ گروه اول شامل عناصر مس، کادمیم، سرب و روی است که سرب و روی عمدتا از آلودگیهای سنگشناختی و فعالیتهای انسانی ناشی از معدنکاری و ترافیک تاثیر میپذیرند؛ گروه دوم شامل منگنز و آهن است که این عناصر نیز از منابع سنگشناسی و انسانشناختی ناشی از فعالیتهای کشاورزی و کودهای شیمیایی تاثیر میپذیرند. با توجه به اینکه خاک منطقه پژوهش علاوه بر عناصر سرب و روی به سایر فلزات سنگین نیز آلوده است، انجام پژوهشهای بیشتر در منطقه برای ارزیابی برنامههای راهبردی مدیریت منابع خاک ضروری است.کلیدواژه ها
استاندارد زیستمحیطی, آلودگی خاک, تحلیل خوشهای, فاکتور غنیشدگی, فعالیت انسانیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.