تحلیل شکاف بهرهوری و برنامهریزی بهبود بهرهوری آب کشاورزی با رویکرد توانمندسازی کشاورزان و پایداری در آبخوانها (مطالعه موردی: دشت قزوین)
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: دو فصلنامه آب و توسعه پایدار، دوره: 6، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_WSD-6-3_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 403
نویسندگان
دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
چکیده
این مطالعه در سه فاز «تعیین شکاف بهرهوری آب»، «تحلیل سیستماتیک راهکارهای ارتقای بهرهوری آب» و «ارائه برنامه بهبود بهرهوری آب» انجام شد. بهرهوری آب آبیاری در مقیاس دشت بین ۴۰ تا ۵۰ درصد پتانسیل بهرهوری آب برآورد شد. در محصولات گندم، جو و ذرت، ۴۷، ۵۲ و ۳۰ درصد از شکاف عملکرد به دلیل تامین نامناسب آب (مقدار، زمان و یکنواختی توزیع) و ۳۱، ۳۲ و ۵۲ درصد از شکاف عملکرد به دلیل مدیریت ناصحیح کاربرد کود در مزارع بوده است. در دشت قزوین بهرهوری آب آبیاری در بخش زراعت از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ به طور متوسط سالانه ۴/۹ درصد افزایش داشته است (از ۱/۱۷ تا۱/۷۴ کیلوگرم بر مترمکعب) و با اصلاح سامانههای آبیاری و الگوی کشت، امکان ارتقای بهرهوری اقتصادی آب و درآمد کشاورز ضمن کاهش برداشت آب، وجود دارد. اگر توسعه سامانههای آبیاری تحت فشار با کنترل سطح کشت و یا کنترل برداشت آب باشد، میتواند وضعیت آبخوان را بهبود بخشد. بررسی امکانپذیری راهبردها نیز نشان داد که موانع نهادی و محدودیتهای اجتماعی اصلیترین موانع از افزایش بهرهوری است. با روش ترسیم نقشه راهبردی، راهکارهای بهبود بهرهوری آب در سه دسته آغازین، واسطهای و پایانی ارائه شد. از مهمترین تهدیدهای پیشرو در ارتقای بهرهوری، افت کمی-کیفی آبخوان و تخریب خاک به دلیل استفاده ناصحیح از پلاستیک در مزارع و از راهبردهای آغازین ارتقای بهرهوری آب، آموزش کشاورزان در زمینه آبیاری و بهرهوری و جلب مشارکت آنان در تشکیل انجمنهای حفاظت و بهرهبرداری از آب است. با ارتقای بهرهوری آب در یک دوره ۱۵ ساله میتوان برداشت آب از آبهای زیرزمینی در بخش کشاورزی را به حد آب قابل برنامهریزی (۸۷۷ میلیونمترمکعب) رساند، بدون این که معیشت کشاورزان و اقتصاد کشاورزی آسیب زیادی ببیند. استفاده از این ظرفیت ارتقای بهرهوری نیاز به برنامهریزی چندبخشی و کنترل بر برداشت آب دارد.کلیدواژه ها
بهره وری آب, تعادل بخشی, الگوی کشت, سامانه های آبیاری, پویایی سیستماطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.