ارزیابی چرخه حیات در بوم‌نظام‌های تولید گندم (Triticum aestivum L.) ایران: 1- مقایسه سطوح مصرف نهاده
- سال انتشار: 1396
- محل انتشار: فصلنامه بوم شناسی کشاورزی، دوره: 9، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_AGRY-9-4_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 334
نویسندگان
دانشگاه فردوسی مشهد
دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
در طی چند دهه گذشته تولید گندم (Triticum aestivum L.) در کشور با اتکاء به مصرف نهاده‌های شیمیایی افزایش قابل توجهی داشته است. با این حال پیامدهای محیطی مصرف این نهاده‌ها برای انسان و منابع طبیعی به درستی مشخص نمی‌باشد. در این پژوهش مجموعه‌ای از اثرات محیطی شامل تغییر کاربری اراضی، تخلیه منابع غیر‌قابل تجدید، پتاتسیل گرمایش جهانی، پتانسیل اسیدی شدن محیط، پتانسیل پر غذایی آب و خاک و سمیت اکولوژیکی برای انسان و محیط حاصل از بوم‌نظام‌های تولید گندم کشور با استفاده از روش استاندارد ارزیابی چرخه حیات از مبداء تولید مواد اولیه تا دروازه مزرعه مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه بر روی 14 استان که روی هم 80 درصد از سطح زیر کشت و تولید گندم کشور را شامل می‌شوند، به اجرا در آمد. ابتدا بوم‌نظام‌های واقع در این استان‌ها بر اساس سطح مصرف نهاده‌ها به سه گروه کم، متوسط و پر نهاده طبقه‌بندی و سپس در مرحله ممیزی کلیه نهاده‌های ورودی و نیز مواد انتشار یافته در محدوده مرزهای تعریف شده برآورد شدند. نتایج حاصل از ممیزی بر حسب دو واحد کارکردی (هکتار و تن دانه گندم) برای هر گروه تأثیر بر اساس واحد مربوط به آن گروه معادل‌سازی شد و در نهایت، تأثیر سطح مصرف نهاده‌ها بر هر یک از اثرات محیطی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در واحد کارکردی هکتار با افزایش میزان مصرف نهاده‌ها کلیه اثرات محیطی حاصل از بوم‌نظام‌های گندم به طور معنی‌داری افزایش یافت، ولی با محاسبه این اثرات بر حسب تن گندم به دلیل اختلاف عملکرد بین بوم‌نظام‌ها نتایج متفاوتی به‌دست آمد. شدت تخلیه منابع غیر قابل تجدید (سوخت‌های فسیلی و منابع P و K) در نظام‌های پر نهاده معادل GJ/ha 1/27 و تقریبا 8/1 برابر نظام‌های کم نهاده بود در حالی‌که براساس واحد عملکرد مقدار این انرژی در نظام‌های پر نهاده تنها 10 درصد بیشتر از نظام کم نهاده بود، زیرا برای تولید هر تن گندم در نظام کم نهاده به 3850 متر مربع زمین نیاز است در حالی‌که همین عملکرد در نظام پر نهاده از 2374 متر مربع به‌دست می‌آید. بر این اساس عملکرد بیشتر بوم‌نظام‌های پر نهاده باعث شد تا در آن‌ها پتانسیل اسیدی شدن، سمیت آبی و سمیت برای محیط‌های خشک بر حسب واحد عملکرد کمتر از نظام‌های کم و متوسط نهاده باشد. در حالی‌که پتانسیل گرمایش جهانی، پر غذایی و سمیت برای انسان در نظام‌های پر نهاده در هر دو واحد کارکردی وضعیت نامطلوبی در مقایسه با نظام کم نهاده داشت.کلیدواژه ها
اثرات محیطی, بوم‌نظام پر نهاده, پایداری, مصرف انرژیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.