رویارویی دنیل دنت و سم هریس در مسئلهٔ ارادۀ آزاد
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه پژوهشهای فلسفی کلامی، دوره: 22، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_PFK-22-2_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 416
نویسندگان
زهرا خزاعی، استاد گروه فلسفه و کلام، دانشگاه
دکتری فلسفه، دکترای الهیات مسیحی، دانشگاه
دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی، دانشگاه قم، قم،
چکیده
مقاله حاضر در صدد است تا با رویکردی تحلیلی، اختلاف دیدگاه دنیل دنت و سم هریس - دربارۀ تعارض ارادهٔ آزاد و جبرگرایی - را تبیین و ارزیابی کند؛ هرچند هر دو فیلسوف، فیزیکالیست تحویل‌گرا هستند، اما دربارهٔ این مسئله رویکردهای متفاوتی دارند. دنیل دنت، با حذف شرط امکان‌های بدیل و با تکیه بر مفاهیم کنترل، خودکنترلی، و تأمل، تقریری خاص از مبدأیت فاعل نسبت به عملش ارائه کرده و این‌گونه ارادهٔ آزاد را تبیین می‌کند. او به عنوان یک نئوداروینیست، پدیده‌های فیزیکی و ذهنی انسان را بر اساس نظریهٔ تحوّل تبیین می‌کند و در عین پذیرش جبر علّی، نشان می‌دهد که چگونه هنوز فاعل می‌تواند در تصمیمات و اعمالش فاعلیت داشته باشد. در نتیجه، او جبرگرایی را مستلزم اجبار نمی‌داند. در حالی که سم هریس، با نگاهی عصب‌شناسانه و بر پایهٔ آزمایش‌های لیبت، ارادهٔ آزاد را توهّم دانسته و به عنوان یک ناسازگارگرای جبرگرا، به نقد دیدگاه سازگارگرایان - از جمله دنت - می‌پردازد و دنت در مقابل، از موضع خود دفاع می‌کند. جستار حاضر پس از تحلیل دیدگاه این دو فیلسوف و تبیین نقد و پاسخ، به ارزیابی دیدگاه آنها می‌پردازد. ناسازگاری درونی دیدگاه‌های این دو فیلسوف، ناموفق بودن در توجیه عناصر دیدگاهشان و غیر مستدل بودن نقدهای آنها علیه هم، از جمله مواردی هستند که بر پایهٔ آنها، هیچ کدام را در دفاع از موضعشان موفق نمی‌بینیم؛ هرچند دنت - در دفاع از موضعش - نسبت به هریس، قوی‌تر ظاهر می‌شود.کلیدواژه ها
دنیل دنت, سم هریس, ارادهٔ آزاد, جبرگرایی, خودکنترلی, تأمل, سازگارگرایی, امکان‌های بدیلاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.