ژئوشیمی و اسپکتروسکوپی رامان آگات های سه قلعه، شمال‌غرب بیرجند (ایران مرکزی)

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه زمین شناسی اقتصادی، دوره: 12، شماره: 3
  • کد COI اختصاصی: JR_ECONG-12-3_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 429
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مهدی رضائی کهخائی

گروه پترولوژی و زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

حدیثه آقائی قوجه

گروه پترولوژی و زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

فرج الله فردوست

گروه پترولوژی و زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

آگات­‌های منطقه سه‌­قلعه در 120 کیلومتری شمال‌غرب بیرجند واقع‌شده است و بخشی از پهنه ساختاری ایران مرکزی محسوب می­‌شوند. این آگات­‌ها اغلب از نوع ژئود به رنگ­‌های سفید، سبز و زرد (با قطر کمتر از 20 سانتی‌­متر) بوده و در سنگ­‌های آتشفشانی از نوع توف، بازالت و آندزیت به سن ائوسن تا الیگوسن مشاهده ­می­‌شوند. مشاهدات میکروسکوپ پلاریزان و اسپکتروسکوپی رامان آشکار‌کرد که آگات‌­های منطقه سه­‌قلعه اساساً از لایه­‌های کلسدونی، موگانیت (با پیک cm-1 501) و کوارتزین (با پیک cm-1 464) تشکیل شده‌­اند. وجود موگانیت و کوارتزین در این نمونه­‌ها بیانگر تشکیل آگات­‌ها در محیط خشک و غنی از مواد قلیایی و سولفات است که این امر با همراهی کلسیت در آنها تأیید می­‌شود. نتایج تجزیه ژئوشیمیایی این آگات‌­ها نشان می­‌دهد که آنها دارای مقادیر SiO2 بین 78/95 تا 9/98 درصد وزنی با مقادیر جزئی CaO، Fe2O3، Al2O3 وNa2O هستند. در نمودار­های نرمالیزه‌ شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه، این آگات‌­ها شیب منفی ملایمی نشان می‌­دهند و مقدار عناصر آنها کمتر از سنگ­‌های آتشفشانی میزبان است. فراوانی عنصر U در آنها برابر یا حتی در آگات‌­های قرمز بیشتر از سنگ‌­های میزبان است. دلیل این امر آزاد‌شدن همگام عناصر Si و U ناشی از دگرسانی سنگ‌­های میزبان و به‌دنبال آن تبدیل U به یون uranyl و تشکیل پیوند با سطح تترائدرهای سیلیس است. شباهت در طرح‌­های عناصر کمیاب آگات‌­ها و سنگ‌­های آتشفشانی نشان می­‌دهد که این عناصر توسط گردش سیالات در طول دگرسانی هم‌زمان و/یا پس از فعالیت آتشفشانی تحرک پیدا کرده‌­اند و سبب تشکیل آگات­‌های منطقه سه‌­قلعه شده‌­اند.

کلیدواژه ها

اورانیوم, ژئوشیمی, اسپکتروسکوپی رامان, آگات, سه قلعه, خراسان جنوبی, ایران مرکزی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.