مکان یابی مناسب سدهای کوتاه خاکی با استفاده از معیارهای حذفی و تحلیل سلسله مراتبی(مطالعه موردی: حوزه آبخیز کال آجی, استان گلستان)
- سال انتشار: 1394
- محل انتشار: پژوهش های حفاظت آب و خاک، دوره: 22، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JWSC-22-1_012
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 402
نویسندگان
دانشگاه گرگان
استاد دانشگاه گرگان
استاد دانشگاه گرگان
کارمند اداره منابع طبیعی
چکیده
امروزه در دنیا آب یکی از مهمترین ارکان توسعه پایدار به شمار می رود. توزیع بارش در بسیاری از مناطق کشور به گونه ای است که در فصولی از سال بارش بیش از حد مورد نیاز و در فصول باقیمانده سال بارش کمتر از حد نیاز است. که این مسئله باعث بروز مشکلاتی مانند کمبود آب در فصول کم آبی و بروز سیل های مخرب در فصول پر آب می شود. در این مناطق به منظور مدیریت منابع آب، از ذخیره آب در فصول پرآبی و استفاده از آن در فصول کم آبی بهره گرفته می شود. در بسیاری از مناطق جهان به خصوص نواحی خشک و نیمه خشک، برای مقابله با کم آبی و سیلاب های بزرگ، احداث سدهای کوتاه خاکی یکی از پیشنهادات موثر می باشد. در این زمینه سنجش از دور این توانایی را دارد که اطلاعات مفیدی را با قدرت تفکیک مکانی و زمانی بالایی بخصوص در نواحی که اطلاعات کافی دردسترس نباشد در اختیار ما قرار دهد. در این پژوهش مراحل و شاخص های موثر در تعیین مکان مناسب جهت احداث سدهای خاکی ارائه شده است. نتیجه بررسی منابع نشان دهنده اهمیت و اولویت امر مکان یابی قبل از احداث سازه های آبی می باشد و می توان اینگونه برداشت نمود که کارآیی مناسب سازه های آبی قبل از هر چیزی نیازمند مکان یابی صحیح و تعیین رودخانه های دارای پتانسیل و مقدار جریان کافی به منظور پر کردن مخزن و سپس انتخاب بهترین و مناسب ترین مکان برروی این رودخانه ها برای احداث سدهای خاکی می باشد. تاکنون برای مکان یابی و احداث این سدها مطالعات کامل و جامعی انجام نگرفته و روش خاصی تدوین نشده است و همانگونه که در منابع ذکر شده مشاهده می شود بیشتر مطالعات در راستای مکان یابی سدهای زیرزمینی بر روی قنوات و به منظور کنترل و افزایش آبدهی قنات ها انجام گرفته است. شاخص های انتخابی در دو دسته کیفی و کمی و بر پایه آنالیزهای منطقه ای تعریف شده و برای محاسبه و تعیین آنها از داده های ماهواره ای، داده های هیدرولوژی و ژئومورفولوژی استفاده شده است. معیارهای کیفی به منظور شناسایی دره ها و بر پایه تفسیر تصاویر ماهواره ای و نقشه های بزرگ مقیاس مورد استفاده قرار می گیرند. معیارهای کمی نیز شامل شاخص های هیدرولوژی، مورفولوژی و ضریب ترکیب می باشند. شاخص مورفولوژی(α) بعنوان نرخ سود به هزینه (B/C) قابل محاسبه بوده و شاخص هیدرولوژی(P) مبتنی بر آنالیز زیرحوضه ها و الگوهای باران سنجی منطقه می باشد. ضریب (β) نیز از حاصل ضرب شاخص های هیدرولوژی و مورفولوژی محاسبه می گردد. در روش بکار برده شده در حوضه کال آجی استان گلستان، از 56 مکان انتخابی در مرحله اول 27 مکان توانستند از فیلتر معیارهای پیشنهادی عبور کنند. سپس مکان های باقیمانده براساس مقایسات جفتی و وزن دهی در نرم-افزارExpert Choice اولویت بندی شدند که در نهایت براساس وزن نهایی بدست آمده از نرم افزار و بازدیدهای منطقه ای مشخص گردید که نقاط 34، 24 و 42 دارای اولویت های برتر برای احداث سدهای کوتاه خاکی در منطقه مورد بررسی می باشند.کلیدواژه ها
اولویت بندی, سنجش از دور, معیارهای حذفی, مقایسه جفتیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.