نمادها و نقش مایه های کهن الگویی اسطوره های مذهبی در اشعار سیاوش کسرایی و سیمین بهبهانی

چکیده کهن­الگوها یکی از بخش های مهم دانش اسطوره­شناسی است که مطالعه آن­ها زمینه واکاوی اشتراکات ذهن بشر در تمامی اعصار را ممکن می­سازد و با بررسی این کهن­الگوها می توان بین خودآگاه و ناخودآگاه ذهن بشر که آبشخور اسطوره هاست، ارتباط برقرار کرد. آنیما کهن الگویی بسیار مشهور در ادبیات فارسی است که ابتدا توسط روان شناسانی چون یونگ مطرح شد. کهن الگوی آنیما نیمه زنانه در وجود مردان است. این کهن الگو تحت تاثیر حضور مادر و پدر در وجود هر شخص شکل می گیرد و تحت شرایط اجتماع و زندگی هر شخص می تواند دچار تغییر و تحول شود. این تصویر بارها توسط پژوهشگران در اشعار شاعران مختلف بررسی شده است. هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه) و سیاوش کسرایی از شاعران معاصری به­ شمار می­آیند که کهن­الگوها در شعرشان مجال بروز و ظهور فراوان یافته ­است و یکی از دلایل اقبال عمومی به شعر آن­ها استفاده فراوان از موتیف ها، تصاویر و واژگانی­ است که در حافظه ی قومی مردم وجود دارد. زن از وابسته­های جدایی­ناپذیر شعر فارسی ست که در ادوار مختلف از آن سخن گفته شده است و گاه در مقاطعی، به ­تنهایی سنگ بنای شعر فارسی گشته ­است؛ از این رو بررسی کهن­الگوی آنیما در اشعار ابتهاج و کسرایی می­تواند به نقد و تحلیل افکار این دو شاعر کمک شایانی بکند. در این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی صورت گرفته است، روش تحلیل داده ها کیفی است و برای استدلال نیز از روش استدلال استقرایی (از جزء به کل) استفاده شده است. نتایج پژوهش در بردارنده این مطلب است که در اندیشه شعری ابتهاج و کسرایی، به­دلیل ویژگی های خاص زمانی و اجتماعی روزگارشان، این کهن­الگو اشکال گوناگونی به ­خود گرفته ­است که قوام آن در دو هیئت کلی آنیمای خیالی/ انتزاعی و عشق به طبیعت، بازنمودی از این تصویرگری­های رمزآلوده است.   اهداف پژوهش: بررسی نقش ویژه کهن الگوی آنیما (زن و معشوق) برمبنای اندیشه های روان شناختی. پرداختن به اندیشه ورای افکار شعری ابتهاج و کسرایی و بررسی کهن الگوی آنیما (روان زنانه مردان) و اشکال مختلف بروز و ظهور آن در کلام این دو شاعر. سوالات پژوهش: چگونه می توان بین مبحث کهن الگوی آنیما با مباحث روان شناسی ارتباطی هماهنگ ایجاد کرد کهن الگوی آنیما (روان زنانه مردان) به چه شیوه ایی در افکار شعری ابتهاج و کسرایی بروز و ظهور یافته است

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی: روان شناسی ، کهن الگوی آنیما ، بانو و معشوق ، سیمین بهبهانی ، سیاوش کسرایی