بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی در بهبود شاخص های متابولیکی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو: مطالعه مداخله ای کنترل شده تصادفی

دیابت یکی از شایع ترین مشکلات بهداشت عمومی جهان معاصر است که می تواند باعث عوارض جدی در سیستم گردش خون، سیستم عصبی، کلیه ها، چشم ها و پاها شود و با درصد بالای ناتوانی و مرگ و میر همراه است. از آنجایی که مهم ترین عامل در انجام مراقبت های بهداشتی خود بیمار است، لازم است تا افراد مبتلا به دیابت تحت آموزش مراقبت از خود قرار گیرند. مدل اعتقاد بهداشتی مدلی فرد محور است که با طراحی استراتژی های تغییر با افزایش حساسیت افراد به عواقب و عوارض ناشی از بیماری و مواجهه آن ها با واقعیات در پی ارتقاء خودکارآمدی افراد در فرآیند خودمراقبتی است. به همین دلیل این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی در بهبود شاخص های متابولیکی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو انجام شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی شده با کد IRCT20170619034641N2 است که بر روی 50 نفر از افراد مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه کننده به مرکز خدمات جامع روستایی شمشیر صورت گرفت. با توجه به احتمال انتقال اطلاعات از گروه آزمون به گروه کنترل به ویژه در محیط روستایی محقق سعی کرد با انتخاب گروه آزمون و گروه کنترل در مراکز مختلف از میزان این محدودیت بکاهد. سپس بیماران گروه آزمون از مرکز روستای شمشیر و بیماران گروه کنترل از دو خانه بهداشت سریاس و دره بیان طبق معیارهای ورود به صورت تصادفی وارد مطالعه شدند. داده ها از طریق پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و چک لیست شاخص های متابولیک، قبل و سپس سه ماه بعد از مداخله آموزشی (به منظور تعیین اثر بخشی مداخله بیماران تحت بررسی قرار گرفتند تا شاخص های بالینی آن ها به ویژه HbA1c قابل ارزیابی باشد) جمع آوری شد. افراد گروه مداخله به دو گروه 12-15 نفره تقسیم شدند و مداخله آموزشی بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی طی شش جلسه 60 دقیقه ای به صورت هفتگی در آن مرکز اجرا شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 24 و آزمون های شاپیرویلک، کای دو، ویلکاکسون، من ویتنی، تی مستقل و تی زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: قبل از مداخله آموزشی دو گروه آزمون و کنترل از نظر اطلاعات دموگرافیک و شاخص های متابولیک دیابت تفاوت معنی داری نداشتند مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی در بهبود شاخص های متابولیک دیابت و به دنبال آن کاهش قند خون در مبتلایان به دیابت موثر است، لذا استفاده از راهبردهای مدل اعتقاد بهداشتی در بالین و برنامه مراقبتی مبتلایان به دیابت توصیه می شود .

کلیدواژه ها:

دیابت نوع دو ، مدل اعتقاد بهداشتی ، مداخله آموزشی ، شاخص های متابولیک