تبیین ویژگیهای طراحی شهری ایرانی اسلامی تبریزمورد مطالعه: بازار بزرگ شهر

  • سال انتشار: 1395
  • محل انتشار: دوفصلنامه فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره: 2، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_CIAUJ-2-1_005
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 669
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمدرضا پورجعفر

استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

اصغر مولایی

دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

علی پورجعفر

کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

شهر تبریز از تاریخ غنی برخوردار است که متاثر از تحولات خوشایند و ناخوشایند اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و طبیعی میباشد. بافت قدیم تبریز همچون بافت برخی دیگر از شهرهای ایران، حاصل تاریخی پر فرازو نشیب و میراثی گرانبها و ارزشمند در زمینه طراحی شهری میباشد. مجموعه های شهری عظیم و بکر همچون بازارها در ایران، طی فرآیندی تاریخی از اندوخته های فکری فرهنگی و معنوی تبلور یافته و بدیهی است که به یکباره از نمونه های بیگانه دیگری الگوبرداری نشده است. بازسازی و رونق شهر تبریز پس از زلزله های ویران کننده و دیگر تحولات، اشارهای به وجود اصول و مبانی مکتبی از پیش شکل گرفته دارد. بازار تبریز که به ثبت جهانی رسیده، به طور مسلم از نظر کالبدی- فضایی و اجتماعی یکی از ارکان هویتی این شهر است. مسیله مورد نظر بیتوجهی به این میراث ارزشمند و عدم آشنایی با ویژگیهای اصول و مبانی مکتب مذکور و هدف اصلی استنتاج مبانی طراحی شهری از فرهنگ و سنن تبریزیان و تجلیات کالبدی موجود آن، به عنوان مکتبی از مکاتب طراحی شهری ایرانزمین با ویژگیهای خاص سنت طراحی شهری خود است. آموختن از این مجموعه و بازشناسی ابعاد پنهان موجود در آن، میتواند به ارتقای کیفیت شهرهای هم فرهنگ منطقه و توسعه فضاهای شهری کمک شایانی نماید. در این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی موضوع از طریق تحلیل، محتوای متون و اسناد موجود و مشاهدات میدانی مورد مطالعه و بازشناسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد بازار تبریز برخلاف بازارهای تهران، اصفهان، کاشان که ساختاری خطی با انشعابات کمتر می باشند، به صورت شبکه ای متشکل از راسته ها، دالان ها، گره ها، تیمها، تیمچه ها، سراها، مساجد و با انشعابات فراوان به عنوان سیستمی کارآمد در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، اقلیمی و با تنوع بالای فعالیتی، با نظمی پیچیده به حیات خود ادامه میدهد. در نهایت میتوان چنین نتیجه گیری نمود که سنت طراحی شهری تبریز مکتبی است منحصر به فرد، دارای فضاهای شهری دلنشین، رنگ و لعاب گرم و شاد، بافت هماهنگ و دانه بندی نرم که درسهایی آموزنده و ارزشمند برای بازگو کردن و بازآموزی دارد.

کلیدواژه ها

بازار تبریز، ویژگیهای مکتب تبریز، هویت، حس تعلق، سنت طراحی شهری.

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.