هادی رحیمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرسول سلمان ماهینی - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمیدرضا کامیاب - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

هدف اساسی از آمایش سرزمین، مدیریت و برنامه ریزی آن، توزیع فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و ظرفیت های آشکار و پنهان با توجه به توان سرزمین و تحولات و دگرگونی های زمان و نیازها است. در این پژوهش برای پهنه بندی و آمایش شهرستان های گرگان و علی آباد در هشت کاربری کلان، از روش بهینه سازی اختصاص چندهدفه زمین استفاده شد. از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و نظر کارشناسان برای وزن دهی به کاربری های کلان در سه معیاراصلی اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی انجام شد. همچنین مقایسه زون بندی بر پایه وزن دهی دو روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و فرآیند تحلیل شبکه ای موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با توجه به مقادیر کاپای کل (0.9151)، کاپای مکانی (0.9524)، کاپای استاندارد (0.9523) و توافق شانس (0.1111) زون بندی به روش اختصاص چندهدفه زمین بر پایه وزن های فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و فرآیند تحلیل شبکه ای دارای شباهت زیادی است اما اختلاف جابه جایی کاربری ها در دو روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و فرآیند تحلیل شبکه ای تعداد 88663 پیکسل (7979 هکتار)  معادل  2.9 درصد کل منطقه موردمطالعه بود. بدین منظور داده های آماری  فاکتورهای شیب، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، بارش و فرسایش پذیری بر پایه ی وزن دهی دو روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و فرآیند تحلیل شبکه ای استخراج شد. باتوجه به نتایج، جایگیری کاربری ها بر پایه روش فرآیند تحلیل شبکه ای در مقایسه با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به صورت کلی مناسب تر است. بدین معنی که روش فرآیند تحلیل شبکه ای دارای عملکرد مناسب تری در وزن دهی به کاربری ها داشته است. نتایج این پژوهش ارتباط و اهمیت همه جنبه های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی را در آمایش و برنامه ریزی استفاده از سرزمین بیان می کند.

آمایش سرزمین, اختصاص چندهدفه زمین (MOLA), فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP), فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP), علی آباد و گرگان